Τετάρτη 21 Δεκεμβρίου 2011

Το μοιρολόγι της φώκιας (βίντεο Εκπαιδευτικής τηλεόρασης)

Μια κινηματογραφική προσέγγιση που επιχειρεί να βοηθήσει τους μαθητές να εντοπίσουν τη βασική ερμηνευτική γραμμή του διηγήματος. Η ζωή και ο θάνατος διαπλέκονται αξεδιάλυτα όσο και ανεπαίσθητα και διαγράφουν το σκηνικό της δράσης. Τα γεγονότα που δυναστεύουν τη ζωή της ηρωίδας (και του ανθρώπου) προετοιμάζονται και εξελίσσονται πέρα και έξω από τη δυνατότητα παρέμβασής της.

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑΒΑΦΗΣ (βίντεο)

Ο μεγάλος Έλληνας ποιητής και κύριος εκπρόσωπος της Αλεξανδρινής Σχολής ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑΒΑΦΗΣ, μέσα από το ποιητικό του έργο, πλαισιωμένο από εικόνες της σύγχρονης ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ, προβάλλει την πόλη που γεννήθηκε και έζησε τα περισσότερα χρόνια της ζωής του. Οι ηθοποιοί Β. ΔΙΑΜΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ, Γ. ΒΑΛΤΙΝΟΣ, Β. ΠΑΠΑΒΑΣΙΛΕΙΟΥ και ο Γ. Π. ΣΑΒΒΙΔΗΣ επιλέγουν και διαβάζουν από τη συλλογή του ΚΑΒΑΦΗ ποιήματα, όπως «ΚΑΤΩ ΑΠ’ ΤΟ ΣΠΙΤΙ», «ΜΑΚΡΥΑ», «ΕΠΕΣΤΡΕΦΕ», «ΣΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ», «ΘΕΡΜΟΠΥΛΕΣ», «ΙΩΝΙΚΟΝ», «ΠΕΡΙΜΕΝΟΝΤΑΣ ΤΟΥΣ ΒΑΡΒΑΡΟΥΣ», «ΤΕΙΧΗ», «ΣΤΟΥ ΚΑΦΕΝΕΙΟΥ ΤΗΝ ΕΙΣΟΔΟ» και «ΑΠΟΛΕΙΠΕΙΝ Ο ΘΕΟΣ ΑΝΤΩΝΙΟΝ».


ΕΠΟΧΕΣ ΚΑΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗΣ (βίντεο)

Η σειρά ντοκιμαντέρ «ΕΠΟΧΕΣ ΚΑΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ» παρουσιάζει το έργο του πεζογράφου ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗ. Ο πεζογράφος γεννημένος στη ΣΚΙΑΘΟ, δεν κατάφερε ποτέ να ζήσει μακριά από το νησί του και μετά από τη δυσκολία του να προσαρμοστεί στην πρωτεύουσα επιστρέφει στη ΣΚΙΑΘΟ. Τα μυθιστορήματά του κλείνουν την εποχή του νεοελληνικού ρομαντισμού και τα διηγήματά του αποτελούν την αρχή του νεοελληνικού ρεαλισμού και της ρεαλιστικής ηθογραφίας. Ο ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗΣ αναδεικνύεται σε εξαίσιο μελετητή της ανθρώπινης ψυχολογίας και των ηθών της εποχής του. Γνωρίζοντας αγγλικά και γαλλικά εργάζεται ως μεταφραστής σε εφημερίδες και περιοδικά, ενώ ταυτόχρονα δημοσιεύει σ’ αυτά, τα μυθιστορήματα και τα διηγήματα του. Διακεκριμένοι άνθρωποι του πνεύματος παρουσιάζουν μια διαφορετική εικόνα του ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗ, διαφωνούν με την άποψη που θέλει να τον αποκαλεί «κοσμοκαλόγερο» και αποκαλύπτουν την ανθρώπινη διάσταση του πεζογράφου, σημειώνοντας την αγάπη του για τις γυναίκες, την ερωτική ένταση που ενυπάρχει στο έργο του και την αληθινή και βαθιά πίστη του στην ορθοδοξία. Μέσα από πλήθος εικόνων της ΣΚΙΑΘΟΥ, φωτογραφιών του πεζογράφου και άλλων ομοτέχνων του αλλά και με την ανάγνωση αποσπασμάτων από διηγήματά του συμπληρώνεται η εικόνα του μεγάλου Έλληνα πεζογράφου.
Κείμενο:  ΕΡΤ

Δευτέρα 19 Δεκεμβρίου 2011

Η περίπτωση του χρήστη που απαίτησε όλα τα δεδομένα του από το Facebook

Είναι μια υπόθεση του τύπου Δαβίδ εναντίον Γολιάθ: Εξοργισμένος με τις ρυθμίσεις ασφάλειας του Facebook, ένας φοιτητής Νομικής από την Αυστρία εκμεταλλεύτηκε τη νομοθεσία και απαίτησε από την υπηρεσία να του παραδώσει όλα τα δεδομένα που τον αφορούν.
Δεν περίμενε όμως ότι θα λάβει ένα ολόκληρο CD με 1.222 αρχεία PDF, των οποίων η συνολική έκταση πλησιάζει το Πόλεμος και Ειρήνη του Τολστόι.
Μέσα στο δισκάκι, ο 24χρονος Μαξ Σρεμς βρήκε έναν ωκεανό προσωπικών δεδομένων, όπως όλα τα «like», όλα τα αιτήματα φιλίας που είχε αποστείλει και δεχτεί και όλες τις φωτογραφίες που είχε αναρτήσει τα προηγούμενα χρόνια.
Έμεινε μάλιστα έκπληκτος όταν εντόπισε πολλά δεδομένα που είχε διαγράψει από το προφίλ του. «Όταν διαγράφεις κάτι από το Facebook, το μόνο που πετυχαίνεις είναι να τα αποκρύπτεις από τον εαυτό σου» σχολιάζει ο Σρεμς στο Γαλλικό Πρακτορείο.
Σοκαρισμένος από τον όγκο και τον πλούτο των δεδομένων που συλλέγει το Facebook, ο Σρεμς ξεκίνησε την πρωτοβουλία Europe vs Facebook, η οποία έχει στόχο να ευαισθητοποιήσει τον κόσμο για τις «ασαφείς και αντιφατικές» πολιτικές προστασίας δεδομένων.
Στα μέσα Νοεμβρίου, εξάλλου, η αμερικανική Ομοσπονδιακή Επιτροπή Εμπορίου κατηγόρησε το Facebook για παραπλανητικές πρακτικές, όσον αφορά τα δεδομένα των χρηστών, και να το θέσει υπό επιτήρηση τα επόμενα 20 χρόνια.
Νομικό δικαίωμα
Σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει στις ΗΠΑ, οι Ευρωπαίοι χρήστες διαδικτυακών υπηρεσιών έχουν το «δικαίωμα πρόσβασης στα δεδομένα που τους αφορούν», βάσει της Οδηγίας 95/56/EC.
Το μέτρο αυτό επιτρέπει στους χρήστες να ελέγχουν τη νομιμότητα της συλλογής δεδομένων και της εμπορικής τους αξιοποίησης.
Αφότου έλαβε το επίμαχο CD, εκμεταλλευόμενος την ευρωπαϊκή νομοθεσία, ο Μαξ Σρεμς άρχισε να υποψιάζεται ότι το Facebook δεν του είχε παραδώσει όλα τα δεδομένα που τον αφορούν.
Όταν διαπίστωσε ότι δεν μπορούσε να βρει την άκρη με τις αυστριακές αρχές, απευθύνθηκε στον Επίτροπο Προστασίας Δεδομένων της Ιρλανδίας, όπου βρίσκονται τα ευρωπαϊκά γραφεία του Facebook.
Ο Σρεμς περιμένει τώρα απαντήσεις για τις 22 καταγγελίες που υπέβαλε, μαζί με το πόρισμα της έκθεσης που είχε ξεκινήσει νωρίτερα ο Ιρλανδός επίτροπος.
Για τον Αυστριακό φοιτητή, βασικό ζητούμενο είναι να καταλάβουν οι αμερικανικές επιχειρήσεις του Διαδικτύου ότι πρέπει να σέβονται την ιδιωτικότητα των Ευρωπαίων χρηστών:
«Πρόκειται για πολιτισμικό σοκ» λέει ο ίδιος. «Οι Αμερικανοί δεν αντιλαμβάνονται την έννοια της προστασίας δεδομένων. Για αυτούς, τα δικαιώματα ανήκουν σε αυτόν που έχει τα δεδομένα. Στην ηπειρωτική Ευρώπη, όμως, δεν βλέπουμε έτσι τα πράγμ
ατα».
ΠΗΓΗ: in.gr

Βιτσέντζος Κορνάρος

Διάλογος

Διάλογος _ΙΣΤΟΛΟΓΙΟ_


Ένα βίντεο για τον υπερρεαλισμό

Παρασκευή 16 Δεκεμβρίου 2011

O Εμφύλιος δεν είναι στα SOS

Συζητούσα με έναν φοιτητή Μαθηματικών, αριστούχο απόφοιτο καλού ιδιωτικού σχολείου, με διακρίσεις σε μαθηματικούς διαγωνισμούς. Από την τρέχουσα πολιτική ζωή ξεκινήσαμε, στις απαρχές του φιλελευθερισμού και τον Διαφωτισμό φτάσαμε. Καθώς είχαμε πια μπει στο πεδίο της Ιστορίας, αντιλήφθηκα ότι ο αριστούχος είχε πέσει σε τρικυμία: τοποθετούσε τον Διαφωτισμό περίπου μαζί με την Αναγέννηση, λίγο μετά τον Μεσαίωνα, και σε διερευνητικές ερωτήσεις αποκαλυπτόταν διαρκώς ότι η γνώση του των αδρών ιστορικών περιόδων ήταν συγκεχυμένη, γεμάτη ανακολουθίες και πρωθύστερα. Οι περίοδοι ήταν απλώς ονόματα σκόρπια μες στον χρόνο, μάλιστα ονόματα κενά, χωρίς περιεχόμενο, χαρακτηριστικά, φυσιογνωμία. Ελαφρώς σοκαρισμένος, ο φοιτητής ομολόγησε ότι Νεότερη Ιστορία είχε διδαχθεί δυο-τρεις φορές στον σχολικό του βίο, και «τότε» τα ήξερε, έπαιρνε 18άρια και 19άρια, αλλά τώρα τα μπερδεύει. Καλά, Γεωγραφία δεν έμαθα ποτέ, αλλά Ιστορία νόμιζα ότι ξέρω, ψέλλισε εξομολογητικά. Τον παρηγόρησα λέγοντάς του, ότι η άγνοιά του δείχνει μάλλον την αποτυχία του σχολείου. Δεν του αρκούσε· ζήτησε κανένα καλό βιβλίο Ιστορίας. Δεν δεχόταν ότι το σχολείο του απέτυχε.
 Λίγες εβδομάδες αργότερα, με δική του πρωτοβουλία ξεκίνησε η δεύτερη φάση της ανοιχτής μας συζήτησης. Αφορμή, ο Εμφύλιος και η ταινία του Π. Βούλγαρη «Ψυχή βαθιά», την οποία του είχα συστήσει «χαλαρά» να την δει. Αποφασίσαμε με την παρέα να πάμε να δούμε την ταινία, άρχισε να λέει. Πώς κι έτσι; Να, προχθές είχαμε μαζευτεί μια παρέα, παλιοί συμμαθητές, και μιλούσαμε για ταινίες. Ηρθε η κουβέντα και στην «Ψυχή βαθιά». Ενα παιδί, της Νομικής, είπε ότι ο Εμφύλιος είναι μια πολύ παλιά υπόθεση, προπολεμική. Μάς είπε ότι ήταν επί Βενιζέλου, τον μπέρδευε με τον Διχασμό... Δεν ήξερε ότι είχε τόσο πολλούς νεκρούς και ότι κράτησε μέχρι το ’49. Καταλαβαίνεις τώρα, ο φίλος της Νομικής είναι άσος στην Ιστορία, 19.200 μόρια στις πανελλήνιες, 19,8 Ιστορία, δεν λέω για τους άλλους των Καλών Τεχνών, του Πολυτεχνείου και των Οικονομικών.
 Και δεν ήξερε πότε έγινε ο Εμφύλιος; Ε, δεν το ήξερε, μας είπε ότι δεν το διάβασε ποτέ, ο Εμφύλιος δεν είναι στα θέματα SOS, δεν μπαίνει ποτέ στις εξετάσεις...
 Αναχώνευα όσα μου διηγήθηκε ο νεαρός μαθηματικός περί Ιστορίας και μέσης εκπαίδευσης. Έμεινα περισσότερο στην κοινότοπη διαπίστωση περί αποτυχίας του σχολείου, ότι αυτό το τυπολατρικό σχολείο, ο διάδρομος για τα ΑΕΙ, έχει καταντήσει να παράγει ημιμαθείς και αγράμματους, να στραβώνει ακόμη και τα πιο προικισμένα παιδιά. Μήπως είμαι υπερβολικός;
 Θυμήθηκα όσα μου λένε κατά καιρούς φίλοι εκπαιδευτικοί, λαμπροί επιστήμονες και έμπειροι δάσκαλοι. Η Δ., χημικός με μάστερ επιστημολογίας, περιγράφει με τα μελανότερα χρώματα τα σχολικά εγχειρίδια: Τα περισσότερα είναι για πολτοποίηση, γραμμένα στο πόδι, ή από ανθρώπους που δεν έχουν πατήσει ποτέ το πόδι τους σε σχολική αίθουσα, απευθύνονται σε 13χρονα, ενδεχομένως αλλοδαπά με ελλιπή γνώση ελληνικών, και τους μιλάνε σαν να είναι φοιτητές πανεπιστημίου... Η Δ. περιφρονεί το αναλυτικό πρόγραμμα και εφαρμόζει το δικό της: Πέντε πράγματα, να τους μείνουν, μήπως και μάθουν να σκέφτονται...
 Πέντε πράγματα... Ναι, αυτά που δεν κατορθώνουν να διδάξουν σε έξι χρόνια τα καλά ιδιωτικά σχολεία, πότε πέφτει η Αναγέννηση, πότε ο Διαφωτισμός, και γιατί φυλακίστηκε ο Κολοκοτρώνης, πώς διαβάζεται ο χάρτης, πού βρίσκεται η Βιρμανία και πού τα Γιαννιτσά.
 ………………………………………………………………………………………….
 Η Δ., οι υπόλοιποι φίλοι εκπαιδευτικοί, άνθρωποι βαθιά καλλιεργημένοι, αφοσιωμένοι στα γράμματα και την επιστήμη, λόγιοι, με κοινωνική συνείδηση του ρόλου τους, δάσκαλοι εξ επιλογής, είναι όλο και πιο σκεπτικιστές καθώς περνούν τα χρόνια. Μιλούν με πόνο για το σχολείο, και περιγράφουν μια ιστορική καταστροφή: για μία και δύο γενιές παιδιών ημιμαθών, χωρίς εγκύκλια παιδεία, χωρίς στοιχειώδη εγγραμματοσύνη.
 Σκεφτόμουν: Η Δ., και οι υπόλοιποι. είναι στα σαράντα ή τα πενήντα. Μήπως γκρινιάζουν, μήπως είναι υπερβολικά απαιτητικοί, υπερβολικά απαισιόδοξοι; Οχι, τους ξέρω χρόνια πολλά, είναι άνθρωποι φύσει αισιόδοξοι, δοτικοί, διεισδυτικοί, επιεικείς, ουσιαστικά κοινωνικοί και μοντέρνοι. Άλλωστε, η διερώτηση και η αμφισβήτηση φωλιάζουν πια στους φρεσκοαπόφοιτους των λυκείων, αυτοί ανακαλύπτουν ότι έξι χρόνια αποστήθιζαν μόνο εξεταστέα ύλη. Και τώρα ανακαλύπτουν εμβρόντητοι ότι η γνώση δεν ήταν ποτέ στα SOS
 [απόσπασμα από άρθρο του Νίκου. Ξυδάκη από την ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ]

Τζίτζικες και μέρμηγκες

16/12/2011
Γιάνης Βαρουφάκης
Tου Γιάνη Βαρουφάκη
Το σημερινό Δελτίο Κρίσης της σημερινής θα είναι πολύ σύντομο. Μια παράγραφος όλη κι όλη. Η εξής: Το κούρεμα (γνωστό κι ως PSI), η χρηματοδότηση του ΔΝΤ από τις Κεντρικές Τράπεζες της ευρωζώνης (ώστε να χρηματοδοτηθούν έμμεσα οι Ιταλία και η Ισπανία), η “μόχλευση” του EFSF, τα 500 δις ευρω με τα οποία θα προικιζόταν ο νέος μηχανισμός (το ESM) ώστε να αρχίσει να λειτουργεί νωρίτερα – όλες αυτές οι μεγάλες «υποσχέσεις» των τελευταίων δυο Συνόδων Κορυφής (26ης Οκτωβρίου και 9ης Δεκεμβρίου) εξανεμίστηκαν. Τίποτα από αυτά δεν έχει μείνει παρά μόνο οι στάχτες τους που τις σκορπίζει ο άνεμος από εδώ κι από εκεί. Τι έμεινε από την Τελική Λύση; Μονάχα η απόφαση να συνάψουμε μια, ουσιαστικά, μη-Συνθήκη, η οποία, έτσι κι αλλιώς, είναι εκτός θέματος (και η οποία έβαλε τέλος στην ΕΕ όπως την ξέραμε, καθώς η Βρετανία άνοιξε τον δρόμο της διάσπασης της Ένωσης). Πάλι καλά που έχουμε γιορτές και κανείς δεν έχει όρεξη να έρθει αντιμέτωπος με την πραγματικότητα. Ζούμε την «ηρεμία» πριν την καταιγίδα του νέου έτους.

Εν αναμονή λοιπόν της νέμεσης που θα επισκεφτεί την Ευρώπη μετά τις γιορτές, σκέφτηκα ότι, αντί να επιδοθώ άλλη μια φορά σε αναλύσεις οικονομικού περιεχομένου, ίσως να είναι προτιμότερο να πω μια ιστορία. Έναν μύθο που έχει στόχο την απομυθοποίηση, την αμφισβήτηση για την ακρίβεια, του μύθου που σήμερα κυριαρχεί στην Ευρώπη με αποτέλεσμα να μην μπορεί να βρεθεί λύση.

Τζίτζικες και μέρμηγκες – ο κυρίαρχος μύθος
Μια φορά κι έναν καιρό, σε μια χώρα του Νότου, τα τζιτζίκια ζούσαν ανέμελα σε μια συνομοσπονδία με μερμήγκια βόρειων χωρών τα οποία δούλευαν, δούλευαν και δούλευαν. Όσο η συνομοσπονδία τους αυτή πέρναγε μέρες καλοκαιριού, όλα πήγαιναν φίνα. Τα τζιτζίκια τραγούδαγαν και κορόιδευαν τα μερμήγκια αλλά και τα μερμήγκια που και που επισκέπτονταν τον Νότο για μερικές εβδομάδες ανεμελιάς στον ήλιο δίπλα στα τεμπέλικα τζιτζίκια.

Μια μέρα όμως, το καλοκαίρι της συνομοσπονδίας τους τελείωσε. Άγριοι, παγωμένοι άνεμοι άρχισαν να φυσούν από βορειοδυτική κατεύθυνση, αρχικά από την Wall Street και αργότερα από κάθε δυνατή κατεύθυνση. Τότε, τα τζιτζίκια του Νότου, ιδίως στην Ελλάδα, παραλίγο να ξεπαγιάσουν. Χωρίς τρόφιμα στις αποθήκες τους, χωρίς να έχουν προνοήσει για τις δύσκολες ημέρες του χειμώνα της συνομοσπονδίας τους, έτρεξαν στις πρωτεύουσες του Βορρά, με προτεταμένο το χέρι, ζητώντας από τα μερμήγκια αρωγή, αλληλεγγύη. Τα μερμήγκια, όπως είναι φυσικό, δίσταζαν να ανοίξουν τις αποθήκες με τα όλο κόπο συσσωρευμένα καλούδια τους. Δεν δίσταζαν ωστόσο από τσιγκουνιά αλλά από φόβο. Φόβο ότι αν αρχίσουν να ταΐζουν ανεξέλεγκτα τα πεινασμένα, άφρονα τζιτζίκια, ήταν πολύ πιθανόν αυτά να κάνουν πάλι τα ίδια: να συνεχίσουν να γλεντοκοπούν και, κάθε φορά που η κοιλιά τους είναι άδεια, να τρέχουν πάλι στα μερμήγκια να την γεμίσουν, με αποτέλεσμα κάποια στιγμή να αδειάσουν οι αποθήκες των μερμηγκιών και να πεινάσουν όλοι μαζί.

Να γιατί τα μερμήγκια ναι μεν δεν αρνήθηκαν στα τζιτζίκια συνδρομή αλλά απλά απαίτησαν από αυτά δείγματα γραφής ότι θα αλλάξουν. Θα γίνουν κι αυτά πιο... μερμήγκια. Όταν άκουγαν από τα χείλη των τζιτζικιών κουβέντες περί ευρωομολόγων, ενεργοποίηση της ΕΚΤ με στόχο την «ορθολογική διαχείριση του χρέους της ευρωζώνης» κλπ, αμέσως στύλωναν τα πόδια, σκεπτόμενα μέσα τους: «Πάλι τις αποθήκες μας έβαλαν στο μάτι.» Κι έτσι επέμεναν ακόμα περισσότερο στην μερμηγκοποίηση των τζιτζικιών ως συνθήκη για να ανοίξουν τις αποθήκες τους για να ταϊστούν τα πεινασμένα τζιτζίκια.
Μύθοι και πραγματικότητα

Το πρόβλημα με τους μύθους, όπως ο Αίσωπος γνώριζε καλά, είναι ότι όταν τους χρησιμοποιούμε για να κατανοήσουμε την πραγματικότητα, να εξαγάγουμε συμπεράσματα και ηθικά διδάγματα, είναι πολύ εύκολο να οδηγηθούμε σε καταστροφική πλάνη όταν ο μύθος που τελικά κυριαρχεί χάνει την «επαφή» με καίριες διαστάσεις της πραγματικότητας, καλύπτοντας έτσι την τελευταία στο σκοτάδι (αντί να την λούζει με φως). Κάτι τέτοιο συμβαίνει τώρα στην Ευρώπη. Ο Αισώπειος μύθος με τα μερμήγκια του Βορρά και τα τζιτζίκια του Νότου αντανακλά μια νοοτροπία, έναν κυρίαρχο τρόπο ανάλυσης της Κρίσης, που αποτελεί τον μεγαλύτερο εχθρό της ευρωζώνης, καθώς ωθεί τις ελίτ (Βορρά τε και Νότου) σε πολιτικές που, χωρίς πλέον αμφιβολία, κρατούν το καράβι της ευρωζώνης σε σταθερή πορεία σύγκρουσης με την σκληρή πραγματικότητα της κατάρρευσης. Χρειαζόμαστε λοιπόν έναν νέο μύθο. Έναν μύθο που να μένει όσο πιο κοντά στην αφήγηση του κυρίαρχου μύθου αλλά, παράλληλα, να τον διορθώνει με τρόπο που να απελευθερώσει τις απομένουσες δυνατότητες της Ευρώπης να σταματήσει την κατρακύλα.

Τζίτζικες και μέρμηγκες – ο μύθος redux

Μια φορά κι έναν καιρό, σε μια όμορφη συνομοσπονδία, ζούσαν μερμήγκια και τζιτζίκια. Τα τζιτζίκια ζούσαν ζωή χαρισάμενη ενώ τα μερμήγκια δούλευαν, δούλευαν και δούλευαν. Όσο η συνομοσπονδία τους αυτή πέρναγε μέρες καλοκαιριού, τα τζιτζίκια τραγούδαγαν και κορόιδευαν τα μερμήγκια που, κάθιδρα και κάπως αντιαισθητικά όπως ήταν, δεν συμμετείχαν στο φαγοπότι.
Τα μερμήγκια ζούσαν παντού. Όπως και τα τζιτζίκια. Μπορεί τα βόρεια ξαδέρφια τους να μην τους έμοιαζαν απόλυτα, όμως τα τζιτζίκια του Νότου είχαν πολλά κοινά με τα τζιτζίκια του Βορρά, όπως άλλωστε συνέβαινε και με τα μερμήγκια: αλλιώς δούλευαν εκείνα του Βορρά κι αλλιώς εκείνα του Νότου. Ας τα γνωρίσουμε λίγο καλύτερα.
Τα νότια μερμήγκια: Ζευγάρια μερμηγκιών που, στις καλές εποχές, δούλευαν και τα δυο σε κλάδους χαμηλής παραγωγικότητας (π.χ. ταμίες supermarket), πολλές φορές κάνοντας δύο δουλειές με σκοπό να τα βγάλουν πέρα δεδομένων των χαμηλών τους μισθών και ενός οικογενειακού πληθωρισμού πολύ μεγαλύτερου του επίσημου μέσου πληθωρισμού. Παρ όλες τις τέσσερις δουλειές που έκαναν μεταξύ τους, τα εισοδήματά τους δεν έφταναν για να παρακολουθούν το γενικότερο φαγοπότι γύρω τους. Όταν το παιδί τους τους πίεζε για ένα καινούργιο gadget ή αναγκάζονταν να πληρώνουν φροντιστήρια για τα πάντα, φακελάκια στα νοσοκομεία κλπ., ο μόνος τρόπος που μπορούσαν να σκεφτούν πως θα τα κατάφερναν ήταν να πούνε ναι σε μία από τις πάμπολλες προσφορές που λάμβαναν κάθε μέρα από λογιών- λογιών τράπεζες για πιστωτικές κάρτες, εορτοδάνεια κ.ο.κ. Κι όταν το «καλοκαίρι» τελείωσε, κι ήρθε η Κρίση, είδαν τα εισοδήματά τους από την πρώτη τους δουλειά να εξαφανίζονται, οι εργοδότες τους της δεύτερης δουλειάς τους είπαν να μην ξαναπάνε, τα δάνεια άρχισαν να τους πνίγουν, οι επιθέσεις της εφορίας τους ανάγκασαν ακόμα και να σκεφτούν να μείνουν χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα. Και σαν να μην έφταναν αυτά, κάποια στιγμή συνειδητοποίησαν ότι όλη η οικουμένη τους θεωρούσε υπεύθυνους για τη συντέλεια του κόσμου που ήταν καθ’ οδόν. Έγιναν οι δακτυλοδεικτούμενοι θύτες της παγκόσμιας οικονομίας!
Τα βόρεια μερμήγκια: Ζευγάρια μερμηγκιών-εργατών σε παραγωγικότατα εργοστάσια που όμως έβλεπαν, για μια δεκαετία, την αγοραστική δύναμη των εισοδημάτων τους να μειώνεται. Όσο πιο σκληρά και αποδοτικά εργάζονταν τόσο πιο δύσκολα τα έβγαζαν πέρα. Κι αυτά συνέβαιναν στις καλές εποχές του καλοκαιριού της μεγάλης συνομοσπονδίας τους. Η όλο και παραγωγικότερη εργασία τους, σε συνδυασμό με τους όλο και πιο ασθενικούς μισθούς τους, οικοδομούσε τεράστια πλεονάσματα. Από την μία, η μείωση του κόστους της εργασίας των βόρειων μερμηγκιών αύξανε τα κέρδη των επιχειρήσεων και από την άλλη, καθώς τα προϊόντα τους γίνονταν φθηνότερα σε ολόκληρη την συνομοσπονδία (αλλά και παγκοσμίως), αυξάνονταν οι εξαγωγές και, μαζί τους, τα πλεονάσματα ψήλωναν ακόμα πιο πολύ. Όμως, αντίθετα με τους σπόρους των μερμηγκιών του Αισώπου, τα πλεονάσματα αυτά δεν αποθηκεύονται. Έχουν γίνει χρήμα και το χρήμα δεν επιτρέπεται να λιμνάζει. Πρέπει να κινείται ψάχνοντας καλύτερες αποδόσεις. Καθώς μάλιστα τα βουνά αυτά των πλεονασμάτων έριξαν πολύ τα επιτόκια στον Βορρά, άρχισαν να ρέουν προς τον Νότο, όπου τα επιτόκια ήταν πάντα σχετικά τσιμπημένα (λόγω της χαμηλότερης παραγωγικότητας των εκεί μερμηγκιών, που οφείλεται στο ότι τα νότια μερμήγκια δεν είχαν τα μηχανήματα και την τεχνολογία που θα τα βοηθούσαν να δουλεύουν εξ ίσου παραγωγικά).
Ποιος ενορχήστρωσε την ροή των πλεονασμάτων που παρήγαγαν τα βόρεια μερμήγκια προς τον Νότο; Μα τα βόρεια τζιτζίκια, σε αγαστή συνεργασία με τα νότια ξαδέρφια τους. Οι βόρειες τράπεζες που, αποφασισμένες να μετατρέψουν σε προσοδοφόρο ευαγγέλιο την νοοτροπία του τζίτζικα (μέγιστη απόδοση για ελάχιστη προσωπική εργασία), βρήκαν στα νότια ξαδέρφια τους (κατασκευαστικές εταιρείες, ελληνικές τράπεζες κλπ κλπ) τους ιδανικούς παρτενέρ στην διοχέτευση των πλεονασμάτων του Νότου, μέσω θαλασσοδανείων στον ιδιωτικό και δημόσιο τομέα που όμως απέφεραν υψηλότερα επιτόκια από εκείνα που θα έβρισκαν στον βορρά – για τον ίδιο λόγο που παρήχθησαν στον Βορρά τα πλεονάσματα αυτά (δηλαδή, την φθηνή, παραγωγική εργασία των βόρειων μερμηγκιών).
Και τι γίνεται κάθε φορά που ζεστό, μπόλικο χρήμα ρέει ξαφνικά σε μία περιοχή; Δημιουργούνται φούσκες. Στην Ισπανία η φούσκα δημιουργήθηκε απ’ ευθείας στον ιδιωτικό τομέα καθώς εκεί οι επιτήδειοι τζίτζικες-κατασκευαστές δανείστηκαν τα βόρεια πλεονάσματα από τις ιδιωτικές τράπεζες-τζιτζίκια του Νότου. Και πού βρήκαν τα χρήματα οι τελευταίες; Από τις ιδιωτικές τράπεζες-τζιτζίκια του Βορρά βεβαίως! Αντίθετα, στην Ελλάδα, η φούσκα προέκυψε μέσα στα σπλάχνα του δημοσίου καθώς, τα δικά μας τζιτζίκια-κατασκευαστές έπεισαν τα φιλαράκια τους, τα τζιτζίκια του ελληνικού δημοσίου, να δανειστεί το δημόσιο ώστε, κατόπιν, να τους δώσουν χρυσοφόρα συμβόλαια.
Δεν έχει απολύτως καμία σημασία πώς ακριβώς δημιουργήθηκαν οι φούσκες του Νότου. Είτε άμεσα από τον ιδιωτικό τομέα (όπως στην Ισπανία) είτε έμμεσα μέσω του Δημοσίου (όπως στην Ελλάδα) οι φούσκες δημιουργήθηκαν επειδή τα πλεονάσματα τα οποία παρήγαγαν τα βόρεια μερμήγκια δεν τα γεύτηκαν εκείνα αλλά, και εδώ έγκειται η τραγωδία, τα υπεξαίρεσαν τα βόρεια τζιτζίκια τα οποία, συνεπικουρούμενα από τα νότια τζιτζίκια, τα έστειλαν στον Νότο δημιουργώντας φούσκες από τις οποίες κέρδισαν πολλά όλα τα τζιτζίκια. Ότι θα έσκαγαν, θα έσκαγαν. Έσκασαν όταν έσκασε πρώτη μια ακόμα μεγαλύτερη υπερ-φούσκα, εκείνη που έχτιζαν για 25 χρόνια τα υπερπόντια super-τζιτζίκια της Wall Street.
Κάπως έτσι, τα μερμήγκια του Βορρά είδαν την σκληρή δουλειά τους όχι μόνο να μην μεταφράζεται σε καλύτερη ζωή για τα ίδια και για τα παιδιά τους αλλά, αντίθετα, να έχει υπονομεύσει ολόκληρη την συνομοσπονδία.
Τοξικοί μύθοι

Κι όταν η Κρίση χτύπησε, στα βόρεια μερμήγκια είπανε να σφίξουν κι άλλο το ζωνάρι. Να κατέβουν άλλο ένα σκαλοπάτι προς την κόλαση της ανέχειας και της ανασφάλειας. Τους είπανε ακόμα ότι η κυβέρνησή τους, την ίδια ώρα, απαιτεί την έγκριση των αντιπροσώπων τους για να στείλει, άκουσον άκουσον, αναρίθμητα δισεκατομμύρια στην ελληνική κυβέρνηση και άλλες νότιες κυβερνήσεις λίγο πολύ σαν και την ελληνική. Και δεδομένου ότι ποτέ δεν τους ξεκαθάρισαν τι επιτρέπεται και τι όχι να τα κάνουν οι νότιες κυβερνήσεις τα χρήματα αυτά (ότι, ουσιαστικά, αποτελούν κονδύλια που στόχο έχουν την διάσωση των απανταχού τζιτζικιών, βορείων και νοτίων, και υπό τον αδιαπραγμάτευτο όρο να μειωθούν κι άλλο τα εισοδήματα των νότιων μερμηγκιών), τα βόρεια μερμήγκια έμειναν εμβρόντητα: Πως συνέβη να δουλεύουν όλο και πιο πολύ για όλο και πιο λίγα, την ώρα που οι κυβερνήσεις τους στέλνουν πακτωλούς χρημάτων σε ξένους; Τότε, οι κυβερνώντες τους, για να μην παραδεχτούν ότι αυτό συμβαίνει για να προστατευτούν τα απανταχού τζιτζίκια, τους εξήγησαν τι συνέβη στο πλαίσιο ενός μύθου του Αισώπου. Ενός μύθου που όμως όλα τα τζιτζίκια ζούσαν στον Νότο και όλα τα μερμήγκια στον Βορρά (βλ. πιο πάνω).
Την ίδια ώρα, τα νότια μερμήγκια βρίσκονταν σε απόγνωση. Τα απανταχού τζιτζίκια, βόρεια και νότια, τα έβριζαν χυδαία: Ανεπρόκοπα τα ανέβαζαν, διεφθαρμένα τα κατέβαζαν. Τα κατηγορούσαν ως δυναμιτιστές του Δυτικού Πολιτισμού οι οποίοι λόγω της τεμπελιάς τους και της καλής ζωής που ζούσαν έβαλαν σε κίνδυνο την παγκόσμια οικονομική τάξη. Δεν ήξεραν πως να αντιδράσουν. Αναρωτιόντουσαν πως γίνεται να τα κατηγορούν για καλοζωία όταν δεν θυμούνται μέρα που να μην δούλευαν από το πρωί μέχρι το βράδυ και εβδομάδα που να μην δυσκολεύονταν να τα βγάλουν πέρα. Ακόμα και στις καλές εποχές! Πάλευαν τότε, παλεύουν ακόμα χειρότερα σήμερα. Κι όσο για τα πακέτα διάσωσης, δεν έχουν δει τίποτα παρά μόνο ακούνε για δισεκατομμύρια - την ώρα που καλούνται να πληρώνουν όλο και περισσότερους φόρους, όλο και ακριβότερα τα είδη πρώτης ανάγκης, από όλο και ισχνότερα εισοδήματα. Κι όταν ακούνε τους βόρειους να τους αποκαλούν τζιτζίκια, αχρείους, κλέφτες, δεν είναι δύσκολο να σκύψουν πάνω από το πηγάδι της συλλογικής μνήμης και να βρουν υλικό με το οποίο να χτίσουν δικές τους ύβρεις κατά των βορείων (ιδίως εκείνων που τους βρίζουν στα γερμανικά).
Ηθικό δίδαγμα (κάθε Αισώπιος μύθος πρέπει να έχει ένα!)
 Πολλοί θεωρούν ότι με τον Τζίτζικα και τον Μέρμηγκα, ο Αίσωπος προσπάθησε να μας αποτρέψει από την τεμπελιά προτρέποντάς μας να είμαστε καλοί προς τον μελλοντικό μας εαυτό – κάτι που ο Τζίτζικας δεν μπορούσε να κάνει. Σωστά. Όμως, ο Αίσωπος θεωρούσε προβληματικό τόσο τον Τζίτζικα όσο και τον Μέρμηγκα, προετοιμάζοντάς μας για το ηθικό δίδαγμα του παν μέτρον άριστον: Ούτε Μέργηγκας, που δεν μπορεί ποτέ να χαρεί παρά μόνο την σκέψη της μελλοντικής κατανάλωσης, ούτε Τζίτζικας, που αρνείται να κάνει θυσίες προς όφελος του μελλοντικού του εαυτού. Σήμερα, εδώ στην Ευρώπη, μια νέα διάσταση του Αισώπιου μύθου έκανε την εμφάνισή της – μια διάσταση που ο Αίσωπος δεν είχε φανταστεί και, δυστυχώς, ούτε και οι σημερινοί Ευρωπαίοι λαμβάνουν υπ’ όψη τους, με αποτέλεσμα να μην μπορούμε να σταματήσουμε την κατρακύλα της ευρωζώνης.
Ποια είναι η διάσταση αυτή, η συνυφασμένη με την ευρωζώνη; Η εξής: Όταν οι μέρμηγκες και οι τζίτζικες είναι κατανεμημένοι τόσο στον Βορρά όσο και στον Νότο, τόσο στα ελλειμματικά όσο και στα πλεονασματικά κράτη-μέλη της ευρωζώνης, το σκηνικό είναι έτοιμο για μια Μεγάλη Ύφεση παντού, η οποία, αργά ή γρήγορα, δίνει το έναυσμα για μια σκοτοδίνη από την οποία μόνον ηττημένοι προκύπτουν. Ένα σκηνικό στο οποίο κανείς δεν μπορεί να διασωθεί.
Η μόνη μας διέξοδος από αυτό το δυστοπικό σκηνικό, στο οποίο ήδη βρισκόμαστε εγκλωβισμένοι, είναι να ανατρέψουμε ο κυρίαρχο αφήγημα. Να επανα-σχεδιάσουμε την συνομοσπονδία μας στην βάση της συνειδητοποίησης ότι σε αυτήν συμβιώνουν από την μία άκρη της στην άλλη (α) τα παραγκωνισμένα και απογοητευμένα μερμήγκια και (β) τζίτζικες με περισσότερη εξουσία και “φροντίδα” απ’ ότι δικαιούνται και από όσο μπορεί η συνομοσπονδία μας να αντέξει.
Πηγή:protagon.gr

[Προσωπικό σχόλιο: μια απόπειρα ερμηνείας της οικονομικής κρίσης και ταυτόχρονα μια ενδιαφέρουσα περίπτωση αλληγορικού λόγου!]

Δευτέρα 12 Δεκεμβρίου 2011

Παγκόσμια Ημέρα για το Παιδί

Κυριακή, Δεκεμβρίου 11, 2011 12:17 

Σοκαριστικά είναι τα στοιχεία που δημοσιοποιεί το Διεθνές Κέντρο για τα Εξαφανισμένα και Θύματα εκμετάλλευσης Παιδιά, με αφορμή τη σημερινή Παγκόσμια Ημέρα για το Παιδί. Ο αριθμός των παιδιών που ενδέχεται να πέσουν θύματα σεξουαλικής εκμετάλλευσης το 2012 με σκοπό το κέρδος αναμένεται να αγγίξει τα 2 εκατομμύρια παγκοσμίως. Οχτώ εκατομμύρια ενδέχεται να εξαφανιστούν ενώ συνολικά, 300 εκατομμύρια παιδιά αυτής της γενιάς, ενδέχεται να κακοποιηθούν σεξουαλικά πριν την ενηλικίωσή τους.
Σύμφωνα εξάλλου με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, από τα 78 εκατομμύρια πολιτών της ΕΕ που ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας ένας στους τέσσερις είναι παιδί.
Στα προβλήματα που αντιμετωπίζει το Κέντρο Προστασίας Παιδιών ΜΗΤΕΡΑ, λόγω της οικονομικής κρίσης, αναφέρθηκαν νωρίτερα στην εκπομπή Δημόσια και Ιδιωτικά, ο συγγραφέας Πέτρος Τατσόπουλος και ο διευθυντής του Κέντρου Δημήτρης Βεζυράκης. Στο τραπέζι τέθηκε και το θέμα της υιοθεσίας και της αναδοχής παιδιών. Όπως τόνισε ο κύριος Βεζυράκης, στόχος του Κέντρου, είναι τα παιδιά να μεγαλώνουν σε οικογένεια και όχι σε ιδρυματικό περιβάλλον.

Συνέχεια…. Αθήνα 9.84 – Κοινωνία
Πηγή :  30-45.gr

Ο Θάνατος του Χρονογραφήματος

Σημείωση: το κείμενο αυτό γράφτηκε το 1991. Ζούσαν τότε ο Νίκος Πολίτης, η Ελένη Βλάχου, και ο Φρέντυ Γερμανός. Οι δικές μου προσπάθειες για την αναβίωση του κλασικού ‘λογοτεχνικού’ χρονογραφήματος ξεκίνησαν το 1979 στα Επίκαιρα και συνεχίστηκαν στο Βήμα (83-87) και την Καθημερινή (89-90, 94-95). Ωστόσο, όσο περνούσε ο καιρός, υπέκυπτα και εγώ στην τάση της πολιτικολογίας – έτσι λίγα από τα κείμενα στο Έθνος της Κυριακής (1998-2000) ανήκουν στο «καθαρόαιμο» είδος.

Το Ελληνικό χρονογράφημα πέθανε μια βραδιά της δεκαετίας του 70. Κανείς δεν σημείωσε την ημερομηνία. Οι εφημερίδες - οι αγαπημένες του εφημερίδες που το φιλοξενούσαν τόσα χρόνια - δεν έγραψαν λέξη. Μάλιστα συνέχισαν να δημοσιεύουν ενυπόγραφες στήλες που τις χαρακτήριζαν "χρονογραφήματα". Μόνο που, βέβαια, οι στήλες αυτές δεν είχαν πια καμιά σχέση με το τόσο ευαίσθητο λογοτεχνικό είδος που καλλιέργησαν ο Κονδυλάκης, ο Νιρβάνας κι ο Μελάς. Ήταν (και είναι)πολιτικά (και παραπολιτικά) σχόλια,ευθυμογραφήματα, ή απλές προσωπικές τοποθετήσεις.
Ο τελευταίος καθαρόαιμος Έλληνας χρονογράφος ήταν ο Παύλος Παλαιολόγος. Είχε πατήσει τα ογδόντα, κι ωστόσο έγραφε ακόμα ως το τέλος της δεκαετίας του 70. Η κομψή και κάπως επιτηδευμένη γραφή του μπορεί να φαινόταν λίγο αναχρονιστική, όμως είχε πάντα υψηλή ποιότητα στην φράση και στην σκέψη.
Ο άνθρωπος που, χωρίς να το επιδιώξει, δολοφόνησε το χρονογράφημα, ήταν ο Δημήτρης Ψαθάς. Εξαίρετος ευθυμογράφος, δόκιμος - στο είδος του - θεατρικός συγγραφέας, σκότωσε το χρονογράφημα μολύνοντάς το με το μικρόβιο της πολιτικής. Μέσα στην δεκαετία του 60 - εποχή ταραγμένη και δύσκολη - το χρονογράφημα του Ψαθά ήταν (μαζί με την γελοιογραφία του Δημητριάδη) εξοντωτικό πολιτικό όπλο. Σε βαρύτητα μετρούσε περισσότερο από το κύριο άρθρο των "Νέων".
Η πολιτική κέρδισε έτσι ένα αποτελεσματικό μέσο - η λογοτεχνία όμως έχασε ένα σπάνιο είδος. Σίγουρα το χιούμορ, η ειρωνεία, το πρώτο πρόσωπο, το συναίσθημα, ο διάλογος και η δραματοποίηση (ο “Αφελής” του Ψαθά με τις υποβολιμιαίες απορίες του), όλα αυτά βελτιώνουν την δραστικότητα του πολιτικού λόγου και επιδρούν στον αναγνώστη περισσότερο από την τυποποιημένη ρητορική των ‘σοβαρών' άρθρων. Πόσο μάλλον που σε εκείνη την εποχή η ειδησεογραφία, σχολιογραφία και αρθρογραφία γινόταν στην καθαρεύουσα - ενώ το χρονογράφημα (μόνον αυτό) γράφονταν στην δημοτική. Στην γλώσσα που μιλούσε άμεσα στο κοινό.
Όμως, όταν βάλεις τον έντεχνο λόγο στη υπηρεσία πολιτικών (συχνά και κομματικών) στόχων, τον αποδυναμώνεις. Συμβαίνει εδώ ότι με όλες τις στρατευμένες μορφές τέχνης: γρήγορα εκφυλίζονται και πεθαίνουν. Το παλιό κλασικό χρονογράφημα διαψεύδει το ονομά του: είναι διαχρονικό. Διαβάζεται εκατό χρόνια μετά με την ίδια απόλαυση. Και λόγω θεμάτων και λόγω ύφους. Αντίθετα το πολιτικοποιημένο χρονογράφημα διαρκεί όσο η εφημερίδα.
Για εκατό και πλέον χρόνια το χρονογράφημα υπήρξε ο σύντροφος και συνομιλητής του καλλιεργημένου Έλληνα. Ήταν ο καθημερινός λυρικός και φιλοσοφικός λόγος - ανάλαφρος αλλά όχι ελαφρός, ευανάγνωστος αλλά όχι επιπόλαιος. "Το σημερινό χρονογράφημα" είπε ο Παύλος Νιρβάνας στον εναρκτήριο λόγο του στην Ακαδημία Αθηνών, "είναι η καθημερινή ιστορία της ζωής και η φιλοσοφία της. Είναι η ιστορία της ζωής και του δευτερολέπτου. Συμβάντα, επεισόδια, σκηναί της ζωής ... παραλαμβάνονται από τον χρονογράφον, ιστορούνται, διυλίζονται, καλούνται να αποδώσουν την βαθυτέραν των ουσίαν και κάποτε την βαθυτέραν των έννοιαν".
 Είναι χαρακτηριστικό ότι σε αυτό το σύντομο απόσπασμα η λέξη ‘ζωή' επανέρχεται τρεις φορές. Η ζωή, η καθημερινή ζωή του μέσου ανθρώπου, ήταν το πλαίσιο αναφοράς του χρονογράφου. Η πολιτική τον απασχολούσε μόνο στο βαθμό που επηρέαζε αυτή τη ζωή. Δεν έγραφε για τα πολιτικά πράγματα - κι αν τα έθιγε ήταν για να αποδώσει τα συναισθήματα, τις αντιδράσεις ή τα προβλήματα που γεννούσαν στον πολίτη. Έγραφε όμως και για την άνοιξη, την μοναξιά, τα αηδόνια, τον έρωτα - ανεξάρτητα από τους τίτλους της πρώτης σελίδας. Και έγραφε πάντα ‘ωραία'. Ο καλός χρονογράφος (λέγανε οι παλαιοί) "είχε πένα". Το πρώτο χαρακτηριστικό του χρονογραφήματος, αυτό που το διαφοροποιούσε από όλη την άλλη εφημερίδα, ήταν το λογοτεχνικό στοιχείο του ύφους.
Αυτά για εκατόν τόσα χρόνια. Μέχρι που στην θεματολογία του εισέβαλε η πολιτική, όχι σαν στοιχείο του βίου, αλλά σαν κύριο θέμα - και, ακόμα χειρότερα, με συγκεκριμένη κομματική κατεύθυνση και θέση. Αντί να δίνει μορφή στα συναισθήματα και τις σκέψεις του ανθρώπου, να μιλάει για τα συνήθη (αλλά τόσο σημαντικά) συμβάντα της ζωής, το χρονογράφημα σχολίαζε πια την πρωτοσέλιδη επικαιρότητα. Η δολοφονία του Λαμπράκη, η Αποστασία, όλα τα γεγονότα της εποχής, πέρασαν με κάθε λεπτομέρεια μέσα στα κείμενα του Ψαθά. Έτσι φτάσαμε κάποτε στο σημείο να μην μπορεί κανείς να γράφει για το πάθος ή το πένθος τού βίου - διότι θα ήταν ‘ανεπίκαιρος'.
Όμως όλοι πια ξέρουν πως η επικαιρότητα είναι μια τεχνητή, κατασκευασμένη πραγματικότητα. Ένα δημιούργημα των ΜΜΕ, ένα (συνήθως κατευθυνόμενο) μοντάζ γεγονότων και πληροφοριών. Πάνω στην επικαιρότητα δεν μπορεί να βασιστεί κανένα είδος τέχνης.
Ωστόσο ο Ψαθάς είχε μεγάλη επιτυχία και βρήκε πολλούς μιμητές. Βοήθησε σε αυτό και η πίεση των διευθυντών και εκδοτών που ξαφνικά είδαν στο χρονογράφημα άλλο ένα όπλο στο πολιτικό-κομματικό τους οπλοστάσιο. "Δεν αφήνεις την ποίηση και τα συναισθήματα - να γράψεις κάτι για τα πράγματα που μας καίνε!" με προέτρεπε συχνά ένας διευθυντής μου.
Τα ‘πράγματα που τους καίγανε' δεν ήταν πάντα αυτά που έκαιγαν και τους αναγνώστες. Είναι χαρακτηριστικό πως από τα κείμενα που έγραφα, τα ‘λογοτεχνικά' είχαν πάντα μεγαλύτερη απήχηση. Το κοινό - ταλαιπωρημένο από την άνυδρη επικαιρότητα - διψούσε για όσο πιο αυθεντικά και ανθρώπινα πράγματα. Αλλά οι διευθυντές και εκδότες στην Ελλάδα, βάζουν τους πολιτικούς τους πάτρωνες πάνω από το κοινό. Αυτούς κυρίως θέλουν να ικανοποιούν και να υπηρετούν. Από εκεί άλλωστε πηγάζει η κακοδαιμονία του Τύπου (και των ΜΜΕ γενικότερα) στη χώρα μας.
Μέσα λοιπόν στην μεταπολιτευτική δίνη της πολιτικοποίησης - και κομματικοποίησης - των πάντων, που να επιζήσει το κλασικό λογοτεχνικό χρονογράφημα... Κι όταν ακόμα κάποιος επιχειρούσε να το αναβιώσει (όπως δοκίμασα κι εγώ) μπορεί να κέρδιζε την επιδοκιμασία του κοινού - φάνταζε όμως σαν ξένο σώμα μέσα στην εφημερίδα. Και αντιμετώπιζε την καχυποψία των διευθυντών αλλά και των δημοσιογράφων.
Διότι όσο πιο 'επαγγελματικό' γινόταν το περιβάλλον στις εφημερίδες, τόσο άλλαζε ριζικά το κλίμα για τους διανοούμενους και τους λογοτέχνες. Οι επαγγελματίες δημοσιογράφοι, αντί να καλοδέχονται τον επισκέπτη, αντί να τον αντιμετωπίζουν ως συνεργάτη που εμπλουτίζει το φύλλο (το κλασικό χρονογράφημα πάντα το έγραφαν λογοτέχνες), τον βλέπουν σαν ‘αλεξιπτωτιστή' που ήρθε να τους ανταγωνιστεί αθέμιτα. Οι παλιότεροι θεωρούσαν τιμή τους να φιλοξενούν στην εφημερίδα έναν Παλαμά, Ροΐδη, Καρκαβίτσα, Νιρβάνα, Μελά, Ξενόπουλο. (Τέσσερις οι ακαδημαϊκοί-χρονογράφοι!) Οι νεότεροι, επηρεασμένοι από το συντεχνιακό πνεύμα, αντιμετωπίζουν εντελώς διαφορετικά κάθε ‘παρείσακτο'.
     Αντίθετα με τους δικούς μας θανάτους, οι θάνατοι των λογοτεχνικών ειδών δεν είναι ποτέ απόλυτοι. 'Έτσι, παρά τον γενικό ‘θάνατο του χρονογραφήματος' υπήρξαν και τα τελευταία χρόνια ενδιαφέρουσες στιγμές - και θα ήταν δίκαιο να τις αναφέρουμε. Ο τελευταίος των 'εστέτ' χρονογράφων - στερνός στην σειρά των Ροδοκανάκη, Χατζόπουλου, Νιρβάνα, Παπαντωνίου, ήταν ο Βασίλης Λ. Καζαντζής, που έγραφε με το ψευδώνυμο ΙΝDEX ως τα τέλη της δεκαετίας του 70. Είχε δημιουργήσει ένα κόσμο τεχνητό που αντλούσε ζωντάνια από την κομψότητα και την ακρίβεια του ύφους του.
Ο τελευταίος ίσως των λογοτεχνών που θεραπεύει (όπως έλεγαν παλιά) την τέχνη του χρονογραφήματος είναι ο Νίκος Πολίτης. Διαθέτει μεγάλη λεκτική δεξιοτεχνία - όμως περιπίπτει κι αυτός, όλο και συχνότερα, στο αμάρτημα της πολιτικολογίας.
Στους τόμους 33 και 34 της Βασικής Βιβλιοθήκης ανθολογούνται εκατό χρόνια χρονογραφήματος και πενήντα δύο Έλληνες χρονογράφοι - από τον Κωνσταντίνο Πωπ μέχρι τον Κώστα Ουράνη. Ανάμεσά τους ούτε μία γυναίκα.
Το επισημαίνω γιατί, τα τελευταία χρόνια, τέσσερις γυναίκες έδωσαν πολύ ενδιαφέροντα δείγματα δουλειάς. Πρόκειται για τις Ελένη Βλάχου, Αλεξάνδρα Στεφανοπούλου, Κατερίνα Δασκαλάκη και 'Αννα Δαμιανίδη.
Η Ελένη Βλάχου, ορθώς αποκαλούμενη "μεγάλη κυρία της Ελληνικής Δημοσιογραφίας" υπηρέτησε το χρονογράφημα από το 1945 ως το 1990 (με μία διακοπή επτά χρόνων, την περίοδο της δικτατορίας). Παρ' όλο που - ή ακριβώς επειδή - δεν ήταν (όπως γράφει η ίδια) "σοβαρός χρονογράφος με φιλολογικούς τίτλους" κατόρθωσε να δώσει στο κείμενό της άνεση, φυσικότητα και αμεσότητα που θα την ζήλευαν και οι πιο έμπειροι λογοτέχνες. Ωστόσο κι αυτή βαθμιαία άρχισε να εμπλέκει την πολιτική μέσα στο χρονογράφημα. Ακόμα, επειδή ήταν ίσως η πρώτη που καθιέρωσε αυτό το κουβεντιαστό, μη-λογοτεχνικό ύφος, άνοιξε το δρόμο προς την σημερινή 'προσωπική στήλη' που πρότυπό της στάθηκε το αμερικάνικο column - και λιγότερο το γαλλικό propos ή η γερμανική Glosse. Εκείνη βέβαια είχε το ταλέντο να κάνει αυτή την απλότητα χαριτωμένη. Οι διάδοχοι και μιμητές της απλώς φλυαρούν απλοϊκά.
Η Δασκαλάκη και η Στεφανοπούλου (που και οι δύο υπήρξαν επιτελικά στελέχη εφημερίδων) βρέθηκαν πολύ κοντά στην επικαιρότητα της πολιτικής διαμάχης - πράγμα που δεν τις ωφέλησε. Ωστόσο η ειρωνεία και η οξύνοια της Στεφανοπούλου και η ευαισθησία και καλλιέργεια της Δασκαλάκη διαφαίνονται πολύ συχνά στα κομμάτια τους. Αντίθετα, η Δαμιανίδη, πιο κοντά στην λογοτεχνία, έγραψε ευαίσθητα κείμενα που μπορούν κάλλιστα να ενταχθούν στην κλασική παράδοση του είδους.
Τέλος, δεν μπορεί να μιλήσει κανείς για το σύγχρονο χρονογράφημα χωρίς να αναφέρει τον Φρέντυ Γερμανό. Υπήρξε σίγουρα ο πιο γνωστός εκπρόσωπος του είδους - αλλά και ο πιο αμφιλεγόμενος. Οι επικριτές του τον κατηγορούν για μίμηση ξένων προτύπων (υπέστη πράγματι την επίδραση του Art Buchwald, ιδιαίτερα τα πρώτα χρόνια) για ευθυμογραφία και για εύκολη αισθηματολογία.
Άσχετα αν ο Γερμανός δεν αντιστάθηκε πάντα στον πειρασμό της εύκολης επιτυχίας, στις καλές του στιγμές (και στην ρουτίνα της καθημερινής δουλείας του χρονογράφου μόνον οι καλές στιγμές πρέπει να μετράνε) έχει δώσει κείμενα αξιόλογα, που θα ικανοποιούσαν τα δύσκολα υφολογικά κριτήρια του είδους.
Με τόσους σύγχρονους χρονογράφους (και πολύ περισσότερους που ισχυρίζονται ότι γράφουν χρονογραφήματα, ενώ απλώς συντηρούν προσωπικές στήλες) πού στηρίζουμε τη θέση μας για τον "θάνατο του χρονογραφήματος";
Απλούστατα διότι οι λίγες καλές στιγμές του ενός και του άλλου χρονογραφούντος είναι εξαιρέσεις που δεν διαφοροποιούν το γενικότερο κλίμα. Το οποίο, δεν ευνοεί την παρουσία της λογοτεχνίας μέσα στον Τύπο.
Το χρονογράφημα ήταν ο κυριότερος εκπρόσωπος της λογοτεχνίας στις εφημερίδες (βλ. και την μελέτη μου "Από το φύλλο στο βιβλίο" στο σχετικό αφιέρωμα του περιοδικού "Λεξη" τ.104/91) αλλά δεν ήταν ο μόνος. Οι εφημερίδες παλιότερα φιλοξενούσαν διηγήματα (ολόκληρος ο Παπαδιαμάντης!) ποιήματα, μυθιστορήματα σε συνέχειες, ταξιδιωτικές εντυπώσεις (Καζαντζάκης, Ουράνης), επιφυλλίδες - δοκίμια - δηλαδή, όλα τα είδη του έντεχνου λόγου. Αναπλήρωναν και αντικαθιστούσαν τα βιβλία που τότε ήταν είδος πολυτελείας, με ανύπαρκτες κυκλοφορίες. Αλλά και το κοινό της εφημερίδας ήταν μικρότερο και πιο εκλεκτικό από το σημερινό.
Θα ήταν δύσκολο να φανταστεί κανείς ποιήματα και διηγήματα στα ταμπλόιντ της σημερινής εποχής. Ο ρόλος τους είναι διαφορετικός: πραγματικά μαζικά μέσα επικοινωνίας, απευθύνονται στον δυνητικά ευρύτερο αριθμό ατόμων και προσπαθούν να ανταγωνισθούν την τηλεόραση. Το κοινό τους, ακαλλιέργητο και πολιτικά ποδοσφαιροποιημένο, δεν έχει χρόνο, ούτε προσλαμβάνουσες παραστάσεις, αλλά ούτε και διάθεση, για λεπτές απολαύσεις. Έτσι, μόνο σποραδικά - κι από τις λίγες, πιο ποιοτικές εφημερίδες - μπορεί να αναβιώνει, σαν μουσειακό είδος, αυτό που κάποτε ήταν το πρώτο ανάγνωσμα κάθε Αθηναίου.
Περνάμε - αυτό είναι σχεδόν κοινότοπο - μια περίοδο (μεταβατική;) ευρύτατης λαϊκοποίησης και ισοπέδωσης. Μόνο άμα περάσει αυτή η περίοδος και αναδυθεί ένα νέο πιο καλλιεργημένο και απαιτητικό κοινό, ίσως επανέλθει το ύφος και η σκέψη στα μέσα επικοινωνίας. Το οποίο δεν έπαψε να υπάρχει, όλα αυτά τα χρόνια, στα καλά ξένα έντυπα.
Ο Ψαθάς της δεκαετίας του 60 ήταν ο άνθρωπος που έπιασε τον σφυγμό της νέας εποχής, κατάλαβε την διαφοροποίηση και την μεταστροφή του κοινού - και του πρόσφερε αυτό που χρειαζόταν. Γι αυτό είχε άλλωστε και εκπληκτική επιτυχία - πολύ μεγαλύτερη από τους ανταγωνιστές του, τον "παραδοσιακό" Παλαιολόγο και τον παλαίμαχο Σπύρο Μελά.
Ίσως εδώ οφείλω να διορθώσω αυτό που έγραψα στην αρχή: Όχι, o Ψαθάς δεν δολοφόνησε το χρονογράφημα - η αλλαγή στις κοινωνικές και μορφωτικές συνθήκες ήταν ο πραγματικός φονιάς. Ο Ψαθάς, που πρώτος αισθάνθηκε τις ανάγκες του νέου μαζικού κοινού, ήταν απλώς αυτός που τράβηξε την σκανδάλη.

Κυριακή 11 Δεκεμβρίου 2011

Αντιγόνη του Σοφοκλή στη γλώσσα των Ελληνοφώνων της Κάτω Ιταλίας (Griko/ Salento).

Μετάφραση (αποσπάσματα) της Αντιγόνης του Σοφοκλή στη γλώσσα των Ελληνοφώνων της Κάτω Ιταλίας (Griko/ Salento).
H μετάφραση περιλαμβάνεται σ’ ένα σπάνιο άρθρο του φημισμένου Ιταλού γλωσσολόγου Ο. Parlangeli. To άρθρο δημοσιεύτηκε στο επιστ. περιοδικό “Byzantion” (Bruxelles, 1952) και είναι γραμμένο στη Γαλλική γλώσσα. Σε αυτό το άρθρο ο Parlangeli, παρουσιάζει τον ερευνητή του Γκρικο, Don Mauro Cassoni, (το άρθρο υπάρχει σε έντυπη μορφή, καθώς και όλη η εργογραφία του Κασòνι, στη βιβλιοθήκη του 24grammata.com)

ANTIGONE di SOFOCLE / ΑΝΤΙΓΟΝΗ του ΣΟΦΟΚΛΗ
440. Kρ: Τσ’ εσού, που έχει στα πόδια την κοφάλη, λέει ο ντε, τι σου έκαμε τούτο;
>Kr.: (à Antigone) C esù, pù ehi ‘sta pódia tin cofàli, lèi ο dé ti ‘sù écame tuo ?
>Κρ.: Σ’ εσένα, που έχεις στα πόδια το κεφάλι, λές ή όχι, ότι συ έκανες τούτο;
>ΚΡ. :Σὲ δή, σὲ τὴν νεύουσαν εἰς πέδον κάρα, φῄς, ἢ καταρνῇ μὴ δεδρακέναι τάδε;

Αντ. Το λέω τσε εσοτζο πι ντέ.
>Αν. Το léo c’essózo pi ndé.
>Αντ. Το λέω και δεν το αρνούμαι
>ΑΝ. Καὶ φημὶ δρᾶσαι κοὐκ ἀπαρνοῦμαι τὸ μή.

445 Κρ (στο φύλακα): Σου ζώζει πάει, αρτενα, ετσι ιπου θέλει πους όλο το κακό λυμένο
Kr. (au gardien) Sù sozi pai, artena, eci ipu téli pus ólo to kakó liméno.
Κρ. (στο φύλακα): Σύ σώθηκες, πήγαινε όπου θέλεις, γιατί το κακό είναι λυμένο (για σένα)
ΚΡ. Σὺ μὲν κομίζοις ἂν σεαυτὸν ᾗ θέλεις ἔξω βαρείας αἰτίας ἐλεύθερον·

(στην Αντιγόνη): Τσ εσού πέμμου ενώριτζες εσού τι βω (εγώ) είχα ντοκόντα α λο να μι χώσουνε τσι το πεζαμμένο
>(à Antigone) C’ esu, pémmu,ennórizes esu ti ‘vo iha dóconta a lo na mi hósune citto pesamméno?
>Και σύ πες μου, εγνώριζες εσύ ότι εγώ είχα διατάξει να μη χώσουνε (θάψουνε) κείνο τον πεθαμένο;
>πρωτότυπο: σὺ δ’ εἰπέ μοι μὴ μῆκος, ἀλλὰ συντόμως, ᾔδησθα κηρυχθέντα μὴ πράσσειν τάδε;

Αντ.: ούμε, ο νώριτζα τσε καλά, σοτζεστε να μη τον νώριτζα; Εσού τον έντικες αλό
>Ùmme, ο nnóriza ce calà; Sogeste na mi ton nóriza ? Esu ton édikes alò.
>Εγνώριζα και καλα, πως να μην το γνώριζα, εσύ τον είχες δώσει (δική σου διαταγή ήταν)
>ΑΝ. Ἤιδη· τί δ’ οὐκ ἔμελλον; ἐμφανῆ γὰρ ἦν.

Κρ Τσε εσού τον έκλασε, χώνοντα το πεσαμένο
>Kn. C esu ton éklase, hónnonta to pesamméno.
>Κρ: και εσύ τον χάλασες (έσπασες τον νόμο) χώνοντας τον νεκρό (θάβοντας τον πεθαμένο)
>ΚΡ. Καὶ δῆτ’ ἐτόλμας τούσδ’ ὑπερβαίνειν νόμους;

450. Αν. Εν ιο α τό Τζέου ούζο λο ντε αττά δικια τος τεο του ακάτου. Για τούο εβό εκιτεφσα
>Αν. Enn io a ttó Zeu uso lo, ndé atta dikia tos teó tu acatu jâ tuo evo ekkitefsa.
>Αν: Δεν ήταν του Δία ο νόμος, ούτε της Δίκης, της Θεάς του Κάτω Κόσμου. Για δικό σου τον φανταστηκα
>(450) ΑΝ. Οὐ γάρ τί μοι Ζεὺς ἦν ὁ κηρύξας τάδε, οὐδ’ ἡ ξύνοικος τῶν κάτω θεῶν Δίκην τοιούσδ’ ἐν ἀνθρώποισιν ὥρισαν νόμους·,

Επίστονε μαγκά τι, τα λόγια ανού αντρώπου, που ντέτε να πέσανει ήσανε πλέον δυνατά πι τσινα, άγια, ντε γραμμένα τος θεό. Είναι τούα ντεναπους στι σήμερι, ντεν ειναι απού αφτέ: ειναι για πάντα
> Eppistone maga ti, ta lója anu antrópu, pu déte na pèsani isane pléon1 dinatâ pi cina : afsilâ, âja, ndé gramména, tos teó. Ine tua den apus to simmeri, Ndé apù afte : ine jâ panta
> Ούτε ήξερα ότι τα λόγια ενός ανθρώπου που είναι να πεθάνει (θνητού) ήτανε πιο δυνατά από κείνα τα άγια και όχι γραμμένα του Θεού. Είναι (λόγια) από κείνα που είναι για το σήμερα, δεν είναι απ αυτά που μένουν για πάντα
> οὐδὲ σθένειν τοσοῦτον ᾠόμην τὰ σὰ κηρύγμαθ’ ὥστ’ ἄγραπτα κἀσφαλῆ θεῶν νόμιμα δύνασθαι θνητὸν ὄνθ’ ὑπερδραμεῖν.

24grammata.com/ free ebook

Η (παι)δική μας… κατάθλιψη

Πριν από μια δεκαετία, οι ψυχίατροι δεν την θεωρούσαν καν πάθηση. Πλέον είναι ένα φαινόμενο της εποχής μας και ένα είναι το σίγουρο : ήρθε για να … μείνει. Φυσικά όπως καταλαβαίνετε όλα τα παραπάνω δεν αναφέρονται σε τίποτα άλλο παρά στην παιδική κατάθλιψη. Κι εδώ τίθεται το ερώτημα, τι είναι επιτέλους αυτή η παιδική κατάθλιψη ;
Για να κατανοήσουμε την απάντηση του ερωτήματος αυτού πρέπει να ερευνήσουμε την προέλευσή της. Η αλήθεια είναι πως τα αίτια της παιδικής κατάθλιψης είναι ξεχωριστά σε κάθε πάσχοντα. Όμως πίσω από όλα βρίσκεται σχεδόν πάντα ο σύγχρονος τρόπος ζωής. Πλέον τα παιδιά καλούνται να ανταπεξέλθουν στις προκλήσεις ,που καθημερινά, παρουσιάζονται και να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της πιο απαιτητικής εποχής.

Οι περισσότεροι ενήλικες και οι περισσότεροι ψυχίατροι, πίστευαν μέχρι πρότινος πως οι έφηβοι δεν αντιμετωπίζουν καταθλιπτικές καταστάσεις, καθώς η παιδική ηλικία συνδέεται με τις πιο ευχάριστες αναμνήσεις. Τελικά η αλήθεια είναι δυστυχώς διαφορετική. Όλο και περισσότεροι νέοι υποφέρουν από κατάθλιψη. Όπως προανέφερα τα αίτια ποικίλουν από άτομο σε άτομο, αλλά κάποια από τα πιο συνηθισμένα είναι η ερωτική απογοήτευση, το έντονο στρες, οι μαθησιακές δυσκολίες και η απώλεια κάποιου αγαπημένου προσώπου. Ένας ακόμη λόγος για τον οποίο πολλές φορές η παιδική κατάθλιψη δεν γίνεται αντιληπτή απ’τους ενήλικες είναι ότι τα παιδιά έχουν διαφορετικά συμπτώματα απ’τους μεγάλους. Έτσι ένα παιδί που πάσχει από κατάθλιψη μπορεί να εμφανίζει έντονη ονειροπόληση, συνεχές αίσθημα θλίψης, ανευθυνότητα (μπορεί να παραμελεί τις εργασίες ή να μην βρίσκει ενδιαφέρον σε πράγματα που παλιά το ικανοποιούσαν)και επιθετικότητα.

Σε αντίθεση με την κατάθλιψη των ενηλίκων, η παιδική κατάθλιψη αντιμετωπίζεται σπανίως με ψυχοφάρμακα που χορηγούνται μόνο σε περιπτώσεις βαριάς κατάθλιψης. Τις περισσότερες φορές εφαρμόζεται παιγνιοθεραπεία ενώ μελέτες έχουν αποδείξει πως τα άτομα που αθλούνται εμφανίζουν σπανιότερα κατάθλιψη, έτσι σιγά-σιγά η άσκηση προτείνεται σαν το θαυματουργό φάρμακο ενάντια στην παιδική κατάθλιψη.

Ορέστης Κυργιάκης
Μαθητής Α Γυμνασίου

Με TV, DVD και PC περνούν τον ελεύθερο χρόνο τους οι έφηβοι



Πανελλήνια έρευνα σε μαθητές του Ερευνητικού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου Ψυχικής Υγιεινής

Ξεχνούν, σιγά σιγά, τη γυμναστική οι έφηβοι. Μόνο ο ένας στους πέντε ασκείται σε καθημερινή βάση, ενώ ένα στα οκτώ 15χρονα κορίτσια δεν γυμνάζονται καθόλου. 
Αναλύοντας τα στοιχεία, οι ειδικοί επιστήμονες παρατηρούν μείωση του ποσοστού των μαθητών που ασκείται σωματικά τουλάχιστον τέσσερις φορές την εβδομάδα, την τελευταία δωδεκαετία.
Αντιθέτως, η τηλεόραση, τα DVD και οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές ζουν και βασιλεύουν, τη στιγμή μάλιστα που οι έρευνες έχουν δείξει ότι τα παιδιά που αφιερώνουν πολύ χρόνο, σε καθημερινή βάση, σε αυτές τις ηλεκτρονικές συσκευές έχουν ανθυγιεινές διατροφικές συνήθειες.
Τα παραπάνω στοιχεία προκύπτουν από πανελλήνια έρευνα, που πραγματοποιήθηκε σε μαθητές το 2010, από ομάδα επιστημόνων του Ερευνητικού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου Ψυχικής Υγιεινής.
Οι επιστήμονες έχουν κατατάξει τις δραστηριότητες των εφήβων στον ελεύθερο χρόνο τους σε δύο κατηγορίες:
- δραστηριότητες που απαιτούν φυσική άσκηση (π.χ. ποδόσφαιρο, ποδήλατο, μπαλέτο)
- και καθιστικές δραστηριότητες (π.χ. τηλεόραση, ηλεκτρονικός υπολογιστής, ηλεκτρονικά παιχνίδια, βιβλία, κτλ.).
Ο χρόνος που αφιερώνουν σε κάθε έναν από αυτούς τους δύο τύπους δραστηριοτήτων απασχολεί τα τελευταία χρόνια τους επαγγελματίες υγείας, αφού φαίνεται πως οι έφηβοι τείνουν να ασχολούνται λιγότερο με φυσικές και περισσότερο με καθιστικές δραστηριότητες.
Ειδικότερα, η έρευνα δείχνει:
- Σχεδόν δύο στους πέντε μαθητές (38,3%) παρακολουθούν τηλεόραση / DVD τουλάχιστον τρεις ώρες ημερησίως όλες τις ημέρες της εβδομάδας, σε υψηλότερο ποσοστό οι 13χρονοι (42,5%).
- Περισσότερες ώρες οι έφηβοι βλέπουν τηλεόραση / DVD τα Σαββατοκύριακα συγκριτικά με τις ημέρες του σχολείου.
- Σε ποσοστό 12% οι έφηβοι που βλέπουν τηλεόραση / DVD τουλάχιστον τρεις ώρες κάθε μέρα έχουν ανθυγιεινές διατροφικές συνήθειες, δηλαδή καταναλώνουν συχνά γλυκά ή αναψυκτικά, ενώ σπάνια τρώνε φρούτα ή λαχανικά.
- Ένας στους πέντε εφήβους που παρακολουθούν τηλεόραση ή DVD τουλάχιστον τρεις ώρες κάθε μέρα είναι υπέρβαρος ή παχύσαρκος, κυρίως τα κορίτσια και οι 11χρονοι.
- Το 16,4% των εφήβων, κυρίως τα αγόρια και οι μαθητές ηλικίας 13-15 ετών, βρίσκονται τουλάχιστον έξι ώρες κάθε μέρα μπροστά από μία οθόνη τηλεόρασης, ηλεκτρονικού υπολογιστή ή ειδικής κονσόλας για ηλεκτρονικά παιχνίδια.
Το 2010, συγκριτικά με το 2006, έχει σχεδόν τριπλασιαστεί ο αριθμός των μαθητών που αφιερώνουν υπερβολικό χρόνο (τουλάχιστον έξι ώρες) κάθε μέρα μπροστά από μία οθόνη κάποιας ηλεκτρονικής συσκευής, παρόλο που βλέπουν λιγότερες ώρες τηλεόραση. Στη θέση της καταγράφεται αύξηση στη χρήση του ηλεκτρονικού υπολογιστή.
«Η συχνή σωματική άσκηση έχει θετικές επιπτώσεις τόσο στη σωματική όσο και στην ψυχική υγεία των εφήβων. Έρευνες έχουν δείξει ότι οι έφηβοι που ασκούνται σωματικά ημερησίως για 60 λεπτά έχουν καλύτερη φυσική κατάσταση, σχολική επίδοση, αυτοεκτίμηση, ομαλή διαχείριση άγχους και είναι πιο κοινωνικοί συγκριτικά με εκείνους που ασκούνται λιγότερο συχνά ή και καθόλου. Επίσης, οι έφηβοι που συμμετέχουν σε φυσικές δραστηριότητες (π.χ. αθλητικές ομάδες, εκμάθηση χορού) και υιοθετούν ένα δραστήριο τρόπο ζωής είναι πιθανότερο να συνεχίσουν να είναι δραστήριοι και ως ενήλικοι. Η ενασχόληση με τον αθλητισμό και γενικά η σωματική άσκηση αποτελεί, τέλος, προστατευτικό παράγοντα για την έναρξη χρήσης και κατάχρησης αλκοόλ και καπνού τόσο στην εφηβεία όσο και στην ενήλικη ζωή», αναφέρεται στην έρευνα.

Η αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου
Οι δραστηριότητες των εφήβων εκτός σχολείου αποτελούν μία σημαντική πτυχή της ζωής τους. Σύμφωνα με τις απαντήσεις των μαθητών, οι αθλητικές δραστηριότητες, η χρήση του ηλεκτρονικού υπολογιστή και η ακρόαση μουσικής είναι οι δημοφιλέστερες ασχολίες τους ανεξαρτήτως φύλου ή ηλικίας.
Αναλυτικότερα, οι δραστηριότητες των εφήβων στον ελεύθερο χρόνο τους με συχνότητα μία φορά την εβδομάδα ή περισσότερο είναι κατά σειρά προτίμησης: η ακρόαση μουσικής (83%), η ενασχόληση με αθλητικές δραστηριότητες (69,6%), τα ηλεκτρονικά παιχνίδια στον υπολογιστή (62,1%), το «κατέβασμα» μουσικών κομματιών από το Internet (50,7%) και η επεξεργασία φωτογραφιών στον υπολογιστή (40,5%).
Ακολουθούν, η ανάγνωση εξωσχολικών βιβλίων (33,9%), η ενασχόληση με κάποιο μουσικό όργανο (18,5%), και η συμμετοχή σε εκδηλώσεις της εκκλησίας (10,1%).
Τέλος, δύο στους πέντε μαθητές (40,7%) αναφέρουν ότι πηγαίνουν σε πολιτιστικές εκδηλώσεις (π.χ. συναυλίες, θέατρο, μουσεία) έως και τρεις φορές το μήνα.
Σημαντική είναι η διαφορά μεταξύ των δύο φύλων ως προς την ανάγνωση εξωσχολικών βιβλίων, με το ποσοστό των κοριτσιών να είναι σχεδόν διπλάσιο (40,8%) από εκείνο των αγοριών (26,6%).
Με τα χρόνια οι έφηβοι περιορίζουν τις δραστηριότητές τους και ασχολούνται κυρίως με τον ηλεκτρονικό υπολογιστή και την ακρόαση μουσικής. Σημαντικά μικρότερο ποσοστό 15χρονων ασχολούνται τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα με κάποια αθλητική δραστηριότητα, την ανάγνωση εξωσχολικών βιβλίων, το χορό, τη ζωγραφική ή παίζουν κάποιο μουσικό όργανο συγκριτικά με τους 13χρονους και τους 11χρονους.

ΠΗΓΗ: ΤΟ ΒΗΜΑ της Κυριακής, 11/12/11

ΔΙΑΛΟΓΟΣ (ΚΕΙΜΕΝΟ ΑΠΟ ΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ)



Από το λεξικό θα δούμε ότι η λέξη προέρχεται από το ρήμα διαλέγω / -ομαι που θα πει συζητώ. Σημαίνει δηλαδή την ανταλλαγή πληροφοριών και ιδεών, τη συνομιλία, τη συζήτηση. Αν αφήσουμε έξω από αυτή την ανάρτηση το διάλογο που γίνεται τυπικά μεταξύ των ανθρώπων για λόγους ευγένειας, πχ. το καλημέρα, πως είσαι κλπ., και το διάλογο που γίνεται στα λογοτεχνικά έργα μεταξύ των πρωταγωνιστών, απομένει ο σοβαρός εκείνος διάλογος που γίνεται συνήθως για να επιλυθεί κάποιο πρόβλημα ή να ληφθούν αποφάσεις για κάποια μελλοντική ενδεχομένως ενέργεια.
Ο σωστός διάλογος έχει αρχή, μέση και τέλος. Για να υπάρξουν όμως όλα αυτά πρέπει να τεθεί σε σωστές βάσεις, με ανοιχτό μυαλό και να μην είναι απλώς ένας διάλογος μεταξύ κωφών. Διότι διάλογος κατά βάση σημαίνει περισσότερο ακούω και λιγότερο μιλάω. Κι όσο κι αν ακούγεται οξύμωρο, ο διάλογος απαιτεί μονολόγους. Οι μονόλογοι όμως γίνονται για να μεταδοθεί η πληροφορία την οποία ο ακροατής ΠΡΕΠΕΙ να ακούσει και να κατανοήσει κι όχι απλώς να περιμένει τη σειρά του για να αντιτείνει τα δικά του επιχειρήματα χωρίς να λάβει υπόψη τη γνώμη των συνομιλητών του.
Ένα άλλο καίριο χαρακτηριστικό του διαλόγου είναι η υπομονή. Χωρίς αυτή δεν υπάρχει διάλογος αλλά φωνές διάσπαρτες, ειδικά όταν ο ένας μιλάει πάνω στον άλλο. Και τούτο δεν ισχύει μόνο στον προφορικό διάλογο, αλλά και σε εκείνον που γίνεται και γραπτώς μέσω των σχολίων των ιστολογίων εν προκειμένω. Διότι, αν κάποιος θέσει ένα ζήτημα και πριν απαντηθεί περάσουμε σε άλλο και κατόπιν επανέρθουμε στο παλιό κι εντωμεταξύ εμφανιστεί κι ένα καινούριο, τότε μιλάμε για ατάκτως ειρημένες, αν μου επιτρέπεται ο όρος, απόψεις που δε βγάζουν νόημα ούτε καν για κάποιον εξωτερικό παρατηρητή. Μια τέτοια παρεκτροπή προδίδει είτε ομιλητή χωρίς παιδεία είτε ομιλητή χωρίς παιδεία.
Κατά τη γνώμη μου, όταν κάποιος εισέρθει στη διαδικασία του διαλόγου, πρέπει να έχει το εξής σκεπτικό: Παίρνω μέρος στη συζήτηση για να δώσω στον εαυτό μου μια ευκαιρία να μάθει κάτι που δεν ήξερε κι ενδεχομένως αν ο «αντίπαλός» μου έχει ισχυρά επιχειρήματα θα με πείσει. Διότι αν κάποιος πάρει μέρος στο διάλογο με σκεπτικό μόνο και μόνο να πείσει χωρίς να έχει αφήσει κανένα περιθώριο για να πειστεί, τότε ο διάλογος αυτός καθαυτός έχει χάσει το νόημα και την αξία του πριν καλά καλά ξεκινήσει. Ένα χαρακτηριστικό τέτοιο παράδειγμα είναι οι συζητήσεις που γίνονται για την πολιτική ή καλύτερα για την κομματική τοποθέτηση των πολιτών σ’ αυτή τη χώρα. Δεν υπάρχει καμιά περίπτωση κάποιος που υποστηρίζει το ένα κόμμα να δεχτεί την επιχειρηματολογία του αντίθετου πολιτικού σχηματισμού, ακόμα κι αν αυτή είναι σωστή. Αντί αυτού, θα επιχειρήσει να βρει μεμπτά στοιχεία και με ανούσιες αναφορές στο παρελθόν θα προσπαθήσει να μειώσει την αξία των λεγομένων του συνομιλητή του. Πράγμα ανούσιο που δε βοηθά κανένα, πολύ δε περισσότερο τη δημοκρατία. Κι όμως έχει καθιερωθεί και είναι πλέον αναμενόμενη ως εξέλιξη ενός τέτοιου διαλόγου, ατελέσφορου δυστυχώς τις περισσότερες φορές και σίγουρα ανάξιου και παθογενούς.
Η ανάπτυξη του θέματος απαιτεί από τον ομιλούντα μια σχετική γνώση του προς συζήτηση θέματος. Παρατηρούμε όμως σε πολλές περιπτώσεις να γίνεται διάλογος ανάμεσα σε ανθρώπους που ουδεμία σχέση και γνώση έχουν με το αντικείμενο και αντί αυτού χρησιμοποιούν διάφορες σοφιστείες προκειμένου να επιβληθούν. Αντί δηλαδή να μάθουν κάτι νέο και να εμπλουτίσουν τη γνώση τους, προτιμούν να σταθούν απλώς απέναντι από τον ομιλούντα χάρη στη μεγάλη ηλιθιότητα που τους διακρίνει.
Ο διάλογος απαιτεί πάνω απ’ όλα ειλικρίνεια. Αν κάποιο από τα συνδιαλεγόμενα μέρη υποκρίνεται, τότε έχουμε να κάνουμε απλώς με παράλληλους μονολόγους που δεν οδηγούν πουθενά. Τέτοιου είδους συζητήσεις όχι μόνο δεν αποφέρουν κάποιο κέρδος αλλά μπορεί να είναι και ζημιογόνες. Το σίγουρο είναι πάντως ότι έχουμε να κάνουμε με χάσιμο χρόνου.
Ξεφεύγοντας από το γραπτό διάλογο που διεξάγεται στα ιστολόγια και μιλώντας για τον προφορικό, αν αποστασιοποιηθούμε από τη διαλογική ανάπτυξη των επιχειρημάτων που ξεδιπλώνουν οι ομιλητές θα παρατηρήσουμε και κάποια άλλα χαρακτηριστικά, τα οποία μπορούν να αποτελέσουν εν δυνάμει δείκτες της ποιότητας τόσο του διαλόγου όσο και της πληροφορίας που συζητιέται. Ένας ομιλητής για παράδειγμα που είναι νευρικός προδίδει την έλλειψη γνώσης ή έστω σωστής θεμελίωσης των επιχειρημάτων του, σε αντίθεση με κάποιον που μιλάει ήρεμα και οποίος με αυτόν τον τρόπο δείχνει σιγουριά κι έτσι το μήνυμά του γίνεται πιο εύκολα αποδεκτό και παραδεκτό από το κοινό του. Η γλώσσα του σώματος επίσης παίζει σημαντικό ρόλο ιδιαιτέρως δε οι κινήσεις των χεριών αλλά και οι εκφράσεις του προσώπου. Ο αδύναμος ομιλητής συνήθως προδίδεται από το σώμα του που κάνοντας αδέξιες κινήσεις κι εκφράσεις προσπαθεί να κρύψει την έλλειψη επιχειρημάτων.
Για μένα ο σωστός διάλογος συνοψίζεται ως εξής: Ακούω χωρίς να διακόπτω – Παραθέτω την άποψή μου χωρίς να ανέχομαι διακοπές – Είμαι σαφής και λιτός – Ρωτάω – Σκέφτομαι –Αποδέχομαι το αποτέλεσμα.
Για να επανέρθω στο έναυσμα αυτής της ανάρτησης, παρά τη διαφορετικότητα με την οποία έχουν εκφραστεί οι άνθρωποι που παρακολουθώ στα ιστολόγιά τους, ο διάλογος τους έχει να επιδείξει ισχυρές προσωπικότητες και σοβαρά επιχειρήματα, πάνω απ’ όλα όμως δείχνει τη θέληση για συζήτηση, η οποία είναι πολύ σημαντική ακόμα κι αν τελικά δεν έχουμε καταλήξει κάπου με σαφήνεια.
Κλείνοντας, θα ήθελα να τολμήσω μια προτροπή. Ας μπούμε για λίγο στη θέση του άλλου κι ας σκεφτούμε τα επιχειρήματα που επικαλείται, αλλά ειλικρινά και με ανοιχτό μυαλό.

Πέμπτη 8 Δεκεμβρίου 2011

Η μαγεία της Ελληνικής γλώσσας

 και ένα  άρθρο για την ανεκτίμητη αξία της Ελληνικής Γλώσσας

«Όταν κάποτε φύγω από τούτο το φώς
θα ελιχθώ προς τα πάνω, όπως ένα
ποταμάκι που μουρμουρίζει.
Κι αν τυχόν κάπου ανάμεσα
στους γαλάζιους διαδρόμους
συναντήσω αγγέλους, θα τους
μιλήσω Ελληνικά, επειδή
δεν ξέρουνε γλώσσες. Μιλάνε
Μεταξύ τους με μουσική.» 

Νικηφόρος Βρεττάκος

Γλωσσομάθεια και ελληνική γλώσσα


Εορτάζουμε εφέτος το «ευρωπαϊκό έτος γλωσσών». Τιμούμε δηλ. ­ με διάφορες εκδηλώσεις (ομιλίες, συζητήσεις, μελέτες, αναφορές, εκτιμήσεις κ.λπ.) ­ τις γλώσσες που ομιλούνται στην Ευρώπη, τιμώντας στην πραγματικότητα τους λαούς που μιλούν αυτές τις γλώσσες και τον πολιτισμό αυτών των λαών, όπως δηλώνεται μέσα από τη γλώσσα τους ­ τα γραπτά κείμενά τους και την προφορική τους παράδοση. Γιατί η γλώσσα είναι το πιο εμφανές γνώρισμα τής εθνικής ταυτότητας και φυσιογνωμίας ενός λαού και, μέσα από τα γραπτά κείμενα, το πιο χαρακτηριστικό γνώρισμα τού πολιτισμού ενός λαού, αυτό που ξεπερνάει τον χρόνο και τον χώρο.


Η Ενωμένη Ευρώπη, η οποία αποτελεί ένα κεφαλαιώδες πολιτικό γεγονός τού σύγχρονου κόσμου (..) είναι από τη φύση της θεσμός πολυεθνικός, άρα και πολυπολιτισμικός και, κατ' ανάγκην, πολυγλωσσικός. Αν η Ενωμένη Ευρώπη δεν είναι χοάνη αφομοίωσης και αποπροσωποποίησης των λαών που εντάσσονται σ' αυτήν· αν, όπως πιστεύεται, είναι ένωση και συνεργασία εθνών της Ευρώπης που διατηρούν τη διαφορετικότητά τους και τις εθνικές τους επιλογές (στον πολιτισμό, στην παιδεία, στον τρόπο ζωής, στη νοοτροπία, στη θρησκευτική τους πίστη κ.λπ.), τότε η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι, εξ ορισμού, και χώρος συνάντησης περισσοτέρων γλωσσών, των γλωσσών που μιλούν οι λαοί οι οποίοι απαρτίζουν την Ενωμένη Ευρώπη.


Κύρια πρόκληση για τους πολίτες της Ενωμένης Ευρώπης, (…) είναι η πρόκληση της πολυγλωσσίας: η πρόκληση, τα κίνητρα και η δημιουργία δυνατοτήτων να μάθουν οι πολίτες της Ευρώπης περισσότερες γλώσσες, ώστε να γνωρίσουν, να καταλάβουν και να εκτιμήσουν βαθύτερα και ουσιαστικά, μαθαίνοντας τη γλώσσα τους, τον πολιτισμό, τη νοοτροπία και την ανθρώπινη διάσταση των λαών με τους οποίους ζουν μαζί, συνεργάζονται και συναποφασίζουν για ποικίλα θέματα. Δεν υπάρχει πιο άμεσος, πιο ουσιαστικός και πιο σύντομος δρόμος να γνωρίσεις έναν λαό από το να μάθεις τη γλώσσα του. Γιατί η γλώσσα κάθε λαού είναι ο τρόπος που βλέπει, συλλαμβάνει, ταξινομεί και δηλώνει τον κόσμο(…)


Τέλος, η πρόκληση τής πολυγλωσσίας γίνεται όλο και περισσότερο αναγκαία σε ευρύτερη κλίμακα με την ευρύτερη συνάντηση των λαών που πραγματοποιείται στα χρόνια μας, με την περίφημη παγκοσμιοποίηση. Η παγκόσμια συνεργασία των λαών στα πλαίσια της οικονομίας, της επικοινωνίας με ηλεκτρονικούς υπολογιστές, της τεχνολογίας, της γνωριμίας με τις διάφορες χώρες και τον πολιτισμό τους αποτελεί το ισχυρότερο κίνητρο για την εκμάθηση περισσοτέρων γλωσσών παράλληλα προς την επιμονή και την προσπάθεια για καλύτερη γνώση της μητρικής γλώσσας που παραμένει έργο ζωής. Για να μην αλλοτριωθείς και αφομοιωθείς γλωσσικά ­ (…) πρέπει πρώτα και πάνω απ' όλα να έχεις τη δική σου γλωσσική ταυτότητα που είναι συνάμα και κύριο χαρακτηριστικό της εθνικής σου ταυτότητας. (..)


Γ. Μπαμπινιώτης

Μπαμπινιώτης: «Οι νέοι θα πληρώσουν ακριβά τα greeklish»


Τον κίνδυνο της «αποξένωσης» των Ελλήνων από την εικόνα των ελληνικών λέξεων, λόγω της αυξανόμενης χρήσης των «greeklish», επισήμανε ο καθηγητής της Γλωσσολογίας Γεώργιος Μπαμπινιώτης, προειδοποιώντας ότι «οι νέοι άνθρωποι θα το πληρώσουν ακριβά».
Τον κίνδυνο της «αποξένωσης» από την εικόνα των ελληνικών λέξεων, λόγω της αυξανόμενης χρήσης των «greeklish», επισήμανε ο καθηγητής της Γλωσσολογίας Γεώργιος Μπαμπινιώτης.
Μιλώντας στα Χανιά, σε ημερίδα του Ινστιτούτου Επαρχιακού Τύπου για τη γλώσσα, ο πρώην πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών αναφέρθηκε στην ανάγκη στήριξης της ελληνικής γλώσσας σε ένα επίπεδο ποιότητας.
«Εγώ θα έλεγα στον κόσμο που μας ακούει: ‘’τη γλώσσα και τα μάτια σας’’. Θα έλεγα ότι σε ημέρες κρίσης θα πρέπει να σκύψουμε σε ό,τι καλύτερο διαθέτει αυτός ο τόπος, που είναι ο πολιτισμός μας, η παράδοση μας και με τον πιο εύγλωττο τρόπο η γλώσσα μας», ανέφερε ο κ. Μπαμπινιώτης και πρόσθεσε:
«Δεν είναι απλό εργαλείο η γλώσσα. Είναι ο πολιτισμός μας, είναι η ιστορία μας, είναι η σκέψη μας, είναι η νοοτροπία μας, είναι η ταυτότητά μας. Πάνω από όλα η γλώσσα είναι αξία».
Αναφερόμενος στην ευρέως διαδεδομένη χρήση των «greeklish» (Ελληνικά με λατινικούς χαρακτήρες) μεταξύ των νέων που στέλνουν γραπτά μηνύματα από τα κινητά τηλέφωνα ή συνομιλούν μέσω του Διαδικτύου, ο Ομότιμος και Επίτιμος Καθηγητής της Φιλοσοφικής Σχολής, και πρόεδρος του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού, τόνισε:
«Τα greeklish είναι ο καλύτερος δρόμος αποξένωσης από την εικόνα της λέξης. Αυτό μπορεί οι νέοι άνθρωποι να το πληρώσουν ακριβά. Έχουμε ελληνικές γραμματοσειρές και μπορούμε, αξιοποιώντας το Διαδίκτυο και τα ηλεκτρονικά μέσα, να χρησιμοποιούμε τις ελληνικές γραμματοσειρές που έχουν το προτέρημα να δίνουν την εικόνα της λέξης, το οπτικό ίνδαλμα, και να μας συμφιλιώνουν με την ορθογραφία της λέξης και με τη σημασία της».
Πηγή:ΤΑ ΝΕΑ 12 Ιουνίου 2011

Σάββατο 3 Δεκεμβρίου 2011

Εκπαίδευση, Αναλφαβητισμός

Αυτοβιογραφία-Αφήγημα | Ερανιστής

Αυτοβιογραφία-Αφήγημα | Ερανιστής
Με τον όρο «αυτοβιογραφία» χαρακτηρίζου­με συνήθως ένα συνεχές αφηγηματικό κείμε­νο, στο οποίο ένας άνθρωπος γράφει ο ίδιος την ιστορία της ζωής του (ή ενός μέρους της). Η αυτοβιογραφία πρέπει να διακρίνε­ται απ’ τα «απομνημονεύματα», όπου πάνω απ’ όλα δίνεται έμφαση στη συμμετοχή του συγγραφικού υποκειμένου σε σημαντικά ιστορικά γεγονότα της εποχής του· (π.χ. τα απομνημονεύματα τιον πολεμιστών του 1821, εκτός του ότι δεν είναι πάντα γραμμέ­να από τους ίδιους, δεν αναφέρονται τόσο στη ζωή των ηρώων αυτών) όσο στη συμμετο­χή τους στον Αγώνα για την ανεξαρτησία). Επίσης με την αυτοβιογραφία συγγενεύει και το «ημερολόγιο», με τη διαφορά ότι το τε­λευταίο είναι ένα κείμενο χωρίς ιδιαίτερη συνοχή, που συνήθως γράφεται με μικρή ή μηδαμινή χρονική απόσταση από τα συμβά­ντα που καταγράφει. Η αυτοβιογραφία, αντίθετα, στις περισσότερες περιπτώσεις γράφεται σε χρόνο αρκετά μεταγενέστερο από τα όσα εξιστορεί και σ’ αυτό οφείλει τουλάχιστον ένα μέρος της λογοτεχνικότητάς της.

Πηνελόπη Σ. Δέλτα Η συγγραφική της παραγωγή

Από τον Αλέκο Π. Ζάννα*

Το μικρό αυτό αφιέρωμα στην Πηνελόπη Σ. Δέλτα γίνεται με αφορμή την κυκλοφορία του 9ου τόμου του Αρχείου της, με τίτλο «Ιων Δραγούμης». Ο Αλέκος Π. Ζάννας, επιμελητής του Αρχείου τής Π.Σ. Δέλτα, παρουσιάζει την ώς σήμερα εικόνα του δημοσιευμένου τμήματος του Αρχείου κάνοντας μία ανακεφαλαίωση της συγγραφικής της παραγωγής. Η ιστορικός Ιωάννα Πετροπούλου, ερευνήτρια του Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών, παρουσιάζει τον τελευταίο τόμο του αρχείου Δέλτα, που αναφέρεται στον Ιωνα Δραγούμη. Ο ιστορικός της εκπαίδευσης Αλέξης Δημαράς ερευνά την ενασχόληση της Π.Σ. Δέλτα με τα σχολικά βιβλία, στο πλαίσιο της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης της δεκαετίας του 1910-1920. Τέλος, η φιλόλογος Marie-Cecile Navet-Gremillet, που ασχολείται με το έργο της Πηνελόπης Σ. Δέλτα, περιγράφει τη δικής της εμπειρία με τα κείμενα της συγγραφέως.

Οταν η Πηνελόπη Σ. Δέλτα πεθαίνει, το 1941, είναι γνωστή ως συγγραφέας παιδικής λογοτεχνίας. Από το 1909 (όπου δημοσιεύεται το πρώτο διήγημά της στον «Λαό» της Πόλης) ώς τον θάνατό της, το 1941, η Πηνελόπη Δέλτα δημοσιεύει 8 βιβλία, 13 μικρές ιστορίες1 και 4 κείμενα που δεν θεωρούνται παιδικά2.

Η εικόνα για τη Δέλτα αλλάζει σταδιακά από το 1956, με τη δημοσίευση της «Αλληλογραφίας» από τον Ξενοφώντα Λευκοπαρίδη. Η συστηματική δημοσίευση τμημάτων του Αρχείου της Π.Σ. Δέλτα ξεκινά το 1976 με τον τόμο για τον Ελ. Βενιζέλο. Σήμερα το ουσιαστικό μέρος του Αρχείου της είναι δημοσιευμένο, με εξαίρεση τις «Ρωμιοπούλες», το σε μεγάλο βαθμό αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα της.

Θα μπορούσαμε να κατατάξουμε τη συγγραφική της παραγωγή σε τρεις μεγάλες κατηγορίες:

1. Παραμύθια.

2. Ιστορικά.

3. Αυτοβιογραφικά.

Στην πρώτη κατηγορία έχουμε βιβλία που μας μεταφέρουν στον χώρο της φαντασίας και του παραμυθιού, χώρο συχνά συμβολικό: Παραμύθι χωρίς όνομα (1910) και η συλλογή Παραμύθια και άλλα (1915), που περιλαμβάνει όμως και διηγήματα με ιστορικές αναφορές. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι η Δέλτα δεν γράφει άλλα βιβλία αυτού του είδους μετά το 1915.

Στη δεύτερη κατηγορία έχουμε βιβλία με ιστορικό περιεχόμενο, που βασίστηκαν σε ιστορική μελέτη και έρευνα:

-Τα βυζαντινά της εποχής του Βασιλείου του Βουλγαροκτόνου (957-1025), στα μυθιστορήματα Για την Πατρίδα (1909) και Τον καιρό του Βουλγαροκτόνου (1911). Στα βιβλία αυτά μπορούμε τώρα να προσθέσουμε το ιστορικό μυθιστόρημα Το γκρέμισμα (δημοσιεύτηκε το 1983), που αναφέρεται στην εποχή του Ρωμανού Διογένη (1068-1073), αλλά που η Δέλτα θα το εγκαταλείψει ανολοκλήρωτο γύρω στα 1927.

-Της εποχής του Χριστού και των Ευαγγελίων για το Η ζωή του Χριστού (1925).

-Του Μακεδονικού Αγώνα (1903-1908) για το Στα μυστικά του Βάλτου (1937), και ώς ένα σημείο για το Μάγκας (1935).

Στην κατηγορία αυτή μπορούμε να προσθέσουμε πλέον κάποιες άλλες περιπτώσεις εγγράφων, όπως τα έγγραφα που αναφέρονται στην εκστρατεία της Ουκρανίας και τον Μακεδονικό Αγώνα. Κείμενα που δεν είναι γραμμένα από την ίδια τη Δέλτα, αλλά αποτελούν το βασικό υλικό για τη συγγραφή των μυθιστορημάτων της.

Τα κείμενα που αφορούν την εκστρατεία στη Μεσημβρινή Ρωσία το 1919 είναι γραμμένα από ορισμένους από τους πρωταγωνιστές ή αυτόπτες μάρτυρες των γεγονότων: τον Νικόλαο Πλαστήρα, τον Ιάνκο Δραγούμη, τον Κωνσταντίνο Μανέτα, τον Κωνσταντίνο Βλάχο και τον Νεόκοσμο Γρηγοριάδη. Η Πηνελόπη Δέλτα τούς ζητά να γράψουν τις αναμνήσεις τους από την εκστρατεία αυτή. Το υλικό χρησιμοποιείται για τη συγγραφή του ακόμη ανέκδοτου μυθιστορήματός της, τις Ρωμιοπούλες».

Το Αρχείο του Μακεδονικού Αγώνα της Πηνελόπης Δέλτα περιλαμβάνει αφηγήσεις μακεδονομάχων. Τις αφηγήσεις αυτές με μορφή συνέντευξης παίρνει ή ίδια η Δέλτα με τη βοήθεια της γραμματέως της, της Αντιγόνης Μπέλλου-Θρεψιάδη. Οι αναμνήσεις αυτές μαζί με τη μελέτη των αρχείων του υπουργείου Εξωτερικών αποτελούν το υλικό για τη συγγραφή του ιστορικού μυθιστορήματός της με το αντίστοιχο θέμα («Τα μυστικά του βάλτου»). Οι υπογραμμίσεις, συσχετίσεις, παραπομπές και υποσημειώσεις, αλλά και το ίδιο το μυθιστόρημα μας δείχνουν τη σπουδή της για την καταγραφή και την αξιοποίηση της άμεσης για την εποχή της ιστορικής μνήμης.

Στο Αρχείο Δέλτα υπάρχουν ακόμη αρκετές ανέκδοτες αφηγήσεις. Η έκδοσή τους προγραμματίζεται.

Τέλος, θα πρέπει να σημειώσουμε τις εκατοντάδες επιστολές που υπάρχουν στο Αρχείο. Επιστολές που αφορούν σημαντικά γεγονότα της σύγχρονης Ιστορίας, διευκρινίσεις, αφηγήσεις κ.λπ. Ενα μεγάλο κομμάτι αυτής της αλληλογραφίας, θα έλεγα το πιο σημαντικό, έχει ήδη δημοσιευθεί από τον Ξενοφώντα Λευκοπαρίδη το 1957 ή έχει ενσωματωθεί στους θεματικούς τόμους του Αρχείου Δέλτα (Βενιζέλος, Πλαστήρας, Μεσημβρινή Ρωσία).

Στην τρίτη κατηγορία έχουμε βιβλία με χαρακτήρα αυτοβιογραφικό: Τρελαντώνης (1932) και Μάγκας (1935) (σε ό,τι αφορά την περιγραφή της μεγαλοαστικής οικογένειας στην Αλεξάνδρεια). Στα κείμενα αυτά πρέπει να προστεθούν δύο βιβλία που δεν είναι για παιδιά: Τ' ανεύθυνα (1921), διηγήματα που διατηρούν πολλούς δραματικούς αυτοβιογραφικούς απόηχους, και το Στοχασμοί περί της ανατροφής των παιδιών μας (1911), όπου πολλές παιδαγωγικές παρατηρήσεις βασίζονται σε προσωπικές της εμπειρίες.

Σήμερα πια, συμπληρώνουμε τον κατάλογο με τα αυτοβιογραφικά κείμενα της Πηνελόπης Δέλτα, ανέκδοτα ή δημοσιευμένα μετά τον θάνατό της, ως εξής:

Τα ημερολόγια: Σώζονται τώρα μόνο τα εξής (γιατί ορισμένα τα κατέστρεψε η ίδια):

α) Ταξιδιωτικό ημερολόγιο του 1901. Είναι γραμμένο στα γαλλικά και αναφέρεται σε ένα ταξίδι της στην Ευρώπη.

β) Πολιτικό ημερολόγιο (1917-1933). Δημοσιεύτηκε ολόκληρο στον πρώτο τόμο του «Αρχείου της Π.Σ. Δέλτα» Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος.

γ) Προσωπικό ημερολόγιο, Turis Eburnea, (1917-1941). Σελίδες από το ημερολόγιο αυτό, όσες αναφέρονται άμεσα στον Βενιζέλο ή φωτίζουν την προσωπική στάση της Δέλτα απέναντί του, έχουν συμπεριληφθεί στον τόμο Βενιζέλος του Αρχείου της Π.Σ. Δέλτα. Στο σημαντικό αυτό ημερολόγιο, κυρίαρχο, αλλά όχι αποκλειστικό, στοιχείο είναι η ατομική ζωή και η προσωπικότητα της Δ., υπάρχουν όμως πολλά πολιτικά, οικογενειακά και άλλα γεγονότα της κοινωνικής ζωής, σχόλια, αναμνήσεις, όνειρα κ.ά.

δ) Αποσπάσματα από ένα προσωπικό ημερολόγιο, γραμμένο στα γαλλικά, που σώθηκε σε αντιγραφή του Ιωνα Δραγούμη και καλύπτει την περίοδο ώς το 1905. Εχει δημοσιευθεί στις Αναμνήσεις 1899.

Τα απομνημονεύματα:

α) Πρώτες Ενθυμήσεις. Είναι γραμμένες γύρω στα 1932, καλύπτουν κυρίως τα πρώτα 15 χρόνια της ζωής της, αλλά περιλαμβάνουν και τα ιστορικά της οικογένειάς της. Ορισμένα από τα γεγονότα που περιγράφει σ' αυτό το αφήγημα έχουν περάσει στη μυθιστορηματική γραφή του Τρελαντώνη. Δημοσιεύτηκαν το 1980.

β) Αναμνήσεις 18993. Είναι γραμμένες στα γαλλικά, καλύπτουν τη νεανική ηλικία και τη ζωή της ώς το 1899. Στο τέλος, στα ελληνικά, δίνονται στοιχεία που καλύπτουν τη ζωή της Δ. ώς το 1905.

γ) Αναμνήσεις 1921. Αρχίζουν να γράφονται στις 4 Ιουλίου 1921 και κάποια στιγμή διακόπτονται θεληματικά και ρητά από τη Δέλτα. Καλύπτουν την περίοδο 1905-1908 και αναφέρονται αποκλειστικά στη σχέση της Δέλτα με τον Ιωνα Δραγούμη.

δ) Αναμνήσεις 1940. Αρχίζουν να γράφονται στις 29 Ιουλίου 1940 και διακόπτονται απότομα, στη μέση μιας φράσης, κατά πάσα πιθανότητα στις 27 Απριλίου 1941, ημέρα της εισόδου των γερμανικών στρατευμάτων στην Αθήνα και της αυτοκτονίας της Δέλτα με δηλητήριο. Καλύπτουν την περίοδο 1908-1909 και αποτελούν τη συνέχεια του προηγούμενου απομνημονεύματος. Κύριο αντικείμενο του αφηγήματος είναι πάλι η σχέση της με τον Ιωνα Δραγούμη.

ε) Ο Ιων Δραγούμης. Γράφεται μεταξύ 1925 και 1929. Στο κείμενο αυτό η Δέλτα σχολιάζει τα ημερολόγια του Δραγούμη από τον Νοέμβριο του 1908 ώς τον Ιούνιο του 1920. Περιγράφει ακόμη και τις λίγες συναντήσεις τους, από το 1912 ώς την εποχή του διχασμού. Ορισμένα τμήματα των ημερολογίων έχουν σχολιαστεί σε μεγαλύτερη έκταση μεταγενέστερα, στις Αναμνήσεις 1940.

Οι τρεις τελευταίοι τόμοι αποτελούν μία περίεργη και άκρως υποκειμενική βιογραφία του Ιωνα Δραγούμη, με τον οποίο η Δέλτα είχε μία πλατωνική ερωτική σχέση. Η ανολοκλήρωτη αυτή σχέση είναι και η βασική εμμονή της ώς τον θάνατό της.

Τέλος έχουμε την αλληλογραφία της Δέλτα, την οποία θα μπορούσαμε να κατατάξουμε στα αυτοβιογραφικά της κείμενα, στον βαθμό που αφορά τη ζωή της:

α) Αλληλογραφία με τον Ι. Δραγούμη, η οποία σχετίζεται όλη με τις «Αναμνήσεις 1921 και 1940». Το μεγαλύτερο μέρος της αλληλογραφίας αυτής έχει ενταχθεί στα παραπάνω απομνημονεύματα από την ίδια την Π.Σ. Δέλτα.

β) Αλληλογραφία με πρόσωπα που είχαν άμεση σχέση με την υπόθεση Ι. Δραγούμη ή που γνώριζαν την υπόθεση αυτή. Πρόκειται κυρίως για την αλληλογραφία με τη Ναταλία Μελά, τον Πέτρο Βλαστό (η ανέκδοτη), με τη δασκάλα των παιδικών της χρόνων Victorine Dufay, με τη Μέλπω Λογοθέτη-Merlier, τον αρχιεπίσκοπο Χρύσανθο (η ανέκδοτη) κ.ά. Ενα σημαντικό τμήμα αυτής της αλληλογραφίας έχει ενταχθεί στα απομνημονεύματα.

γ) Οικογενειακή αλληλογραφία (γονείς, αδέλφια, παιδιά κ.ά.). Μικρό μόνο μέρος αναφέρεται στα απομνημονεύματα και έχει ενταχθεί σ' αυτά. Η αλληλογραφία της Δέλτα με τα παιδιά της προσφέρει πολλά στοιχεία για τη ζωή της, για ορισμένα πολιτικά και άλλα γεγονότα, από το 1919, κυρίως, και ώς το 1940. * Ο Αλέκος Π. Ζάννας είναι επιμελητής του Αρχείου Π.Σ. Δέλτα

1. Ορισμένες απ' αυτές ενσωματώνονται στο βιβλίο «Παραμύθια και άλλα», ενώ άλλες στο «Τ' ανεύθυνα», που απευθύνεται σε ενήλικες.

2. Για έναν πλήρη κατάλογο των έργων της, βλ. Π.Σ. Δέλτα - Σύγχρονες προσεγγίσεις του έργου της. Επιμέλεια: Αλ. Π. Ζάννας, Εστία/Μουσείο Μπενάκη, Αθήνα, 2006, σελ. 19 κ.ε.

3. Οι τίτλοι «Αναμνήσεις 1899», «Αναμνήσεις 1921»,«Αναμνήσεις 1940» και «Ιων Δραγούμης» δεν έχουν δοθεί από τη Δέλτα. Είναι συμβατικοί και παραπέμπουν στο θέμα ή τη χρονολογική ένδειξη που υπάρχει στην πρώτη σελίδα του κάθε χειρογράφου.
Πηγή: Ελευθεροτυπία

Βιογραφικά στοιχεία για την Πηνελόπη Δέλτα αναζητήστε και στην Ηλεκτρονική Τάξη στις σημειώσεις της Λογοτεχνίας. 

Παρασκευή 2 Δεκεμβρίου 2011

Το κόνσεπτ, το πρότζεκτ, το μπάτζετ



Tου Nικου Γ. Ξυδακη

Θενξ μαν... Οταν τ’ ακούω, μεταφράζω σιωπηρά: Ευχαριστώ, μάγκα μου. Ή: Ευχαριστώ, φιλάρα... Τα μεταφράσματα μου φαίνονται πιο αρρενωπά και χυμώδη, πιο άμεσα, πιο μοναδικά. Γιατί λοιπόν οι μάγκες έφηβοι και οι μετέφηβοι τιτιβίζουν τα δικά τους κρεολικά greeklish; Ισως γιατί κάθε γενιά χρειάζεται τη δική της ιδιόλεκτο, μια μυητική αργκό, προσωρινή, αναλώσιμη, φθαρτή, με ημερομηνία λήξεως. Η ιδιόλεκτος του «μαν» θα ξεθωριάσει με την είσοδό του σε ανώτερο σχολείο, με τη συμμόρφωσή του σε άλλες αργκό, ακαδημαϊκές ή επαγγελματικές, με την ένταξή του στα μαζικά υπερσύνολα της ενήλικης ζωής, της εργασίας.

Το ερώτημα παραμένει πάντως: Γιατί τα αγγλικά κατακλύζουν τον καθημερινό λόγο; Τα κρεολικά των εφήβων είναι η πιο αθώα περίπτωση, η πιο χαριτωμένη. Οταν όμως ακούς ενήλικους, επαγγελματίες, επιστήμονες, σπουδαγμένους, να παπαγαλίζουν αγγλικά, να περιγράφουν τη δουλειά τους, τη σκέψη τους, ακόμη και τη διάθεσή τους, με αγγλικά μονοσύλλαβα ή ολιγοσύλλαβα, δεμένα με λίγα ελληνικά ρήματα και άφθονα λεκτικά τικ, όπως «καταλαβαίνεις...», ε, τότε αρχίζεις να σκέφτεσαι για τα βαθύτερα αίτια.

Είναι αληθές ότι η γλωσσομάθεια έχει αυξηθεί γεωμετρικά τις τελευταίες δεκαετίες. Ο απόφοιτος λυκείου, ακόμη και χωρίς ιδιαίτερη επίδοση, θα διαβάζει και θα μιλάει αγγλικά ασυγκρίτως καλύτερα από τον ανάλογό του του ’70, ακόμη και του ’80. Μέγα μέρος των σπουδών διεξάγεται σε αγγλόφωνα σχολεία, προπτυχιακά ή μεταπτυχιακά. Μέγα μέρος των επαγγελμάτων απαιτεί καλή γνώση ξένης γλώσσας. Το επικοινωνιακό περιβάλλον κατακλύζεται από ξένη γλώσσα: τηλεόραση, ταινίες, Διαδίκτυο, ποπ κουλτούρα.

Αρα η ένταξη στην ξένη γλώσσα, αγγλική εν προκειμένω, έρχεται αβίαστα, φυσικά. Ολα σε σπρώχνουν σε αυτή, γιατί να αντισταθείς; Ο ανάδελφος γλωσσικά Ελληνας, ο χαρτογιακάς ο ευρισκόμενος στον παγκοσμιοποιημένο χώρο των υπηρεσιών, με ανεπαρκή ουμανιστική παιδεία και αδιαμόρφωτο γλωσσικό όργανο, θα πέσει αναγκαστικά στην ευκολία του έτοιμου γλωσσικού κώδικα. Στα μοντέρνα επαγγέλματα των πάσης φύσεως υπηρεσιών, της επικοινωνίας, της ρευστής τέχνης, η συνεννόηση διεξάγεται γύρω από λέξεις-φετίχ, ας πούμε, τις εξής τρεις: κόνσεπτ, πρότζεκτ, μπάτζετ. Εχω ένα κόνσεπτ για ένα πρότζεκτ, αλλά δεν μου βγαίνει το μπάτζετ. Ολη η δημιουργικότητα, όλη η εργασία, ο κόπος, η σκέψη, το σφρίγος, όλα συμποσούνται σε αυτό το τρίπτυχο δισύλλαβων.

Παίζουν ρόλο οι σπουδές; Τα μάστερ μονοετούς σε βρετανικά πανεπιστήμια και πρώην πολυτέκνικ; Ναι, ασφαλώς, αλλά πολύ σοβαρότερο ρόλο παίζει το οιονεί διεθνές περιβάλλον της εργασίας, και η γενικευμένη ολιγογλωσσία των εταιρικών στελεχών. Στις μπίζνες δεν χρειάζονται καλά ελληνικά, δεν χρειάζεται καν γλώσσα, όλα διεξάγονται με στερεοτυπικές εκφράσεις και τυποποιημένες σκέψεις: αυτά κυκλοφορούν ως επικρατούσα αλήθεια.

Σοβαρό ρόλο παίζει και η ξενομανία. Υπό τον συνοπτικό αυτό όρο εννοούνται διάφορα συμπλέγματα καθυστέρησης, μειονεξίας, οκνηρίας, μιμητισμού - ψυχολογικά και κοινωνικά. Σε περιβάλλον ασφυκτικά ομογενοποιημένο, κοσμοπολίτικο, ίδιο παντού, άοσμο, άχρωμο, «πολιτισμένο», η διατήρηση ιδιαιτέρας ταυτότητας, ιδιομορφίας, ετεροχρωμίας, ντοπιολαλιάς, είναι δυσχερής, κοπιώδης, παράτολμη, ανεπιθύμητη εντέλει. Είναι ευκολότερο και ασφαλέστερο να ομοιάζεις, να κρύβεσαι ανάμεσα σε μυριάδες ομοιόχρωμους γκρίζους? γίνεσαι ευκολότερα αποδεκτός. Τα πλούσια, καλά ελληνικά είναι δύσκολα και σχεδόν ανώφελα οικονομικά-εργασιακά? τα κρεολικά, τα φραγκολεβαντίνικα, τα γκρίκλις του κόνσεπτ-πρότζεκτ είναι εύκολα, ακίνδυνα, ξεκούραστα, καλύπτουν αδυναμίες και ανεπάρκειες. Κι αφού ο ξένος το ’χει βρει, γιατί να σκάμε να το βρούμε εμείς στα ελληνικά; Μισή αλήθεια, ή και ψέμα. Το αντιλαμβάνομαι όταν ακούω γιατρούς να λένε αγγλικά όσα δεν ξέρουν ελληνικά λόγω οκνηρίας? κι όταν θυμάμαι σπουδαίους γιατρούς να λένε για τις αμερικανικές σπουδές τους ότι το ευκολότερο πεδίο ήταν το γλωσσικό, λόγω ελληνογενούς ορολογίας.

Το ποτάμι που μας περιέχει είναι ορμητικό και κοσμοπολίτικο, με τρόπους καινούργιους. Αναμφίβολα. Η εγκατάλειψη της μητρικής γλώσσας όμως δεν είναι πρόοδος? είναι υποταγή και απώλεια ταυτότητας, είναι υπαρξιακή συρρίκνωση. Η γλώσσα δεν είναι μόνο εργαλείο, δεν είναι μόνο φόρμα, δεν είναι επικοινωνιακότητα? είναι νοητικό και αισθητικό συμβάν, είναι υλικότητα, είναι σχέση, κοινωνία. Πίσω από την κρεολική, τη θρυμματισμένη γλώσσα των στελεχών και των μοδάτων, των τεχνοκρατών, τώρα πια και των πολιτικών, αναπτύσσεται μια αναλόγως κρεολική, θρυμματισμένη σκέψη, ομοιόμορφη, ομοιόχρωμη, ομοιογενής, αδιάφορη, κολοβή, υποταγμένη. Υποταγμένη κυρίως.