Η Περιγραφή

ορισμός 

Με τον όρο περιγραφή εννοούμε την αναπαράσταση μέσω του προφορικού , γραπτού λόγου ( ή ακόμη και κινήσεων) χώρων, προσώπων, αντικειμένων, φαινομένων, έργων τέχνης, κατάστασης, ενέργειας κ.λπ.

Αντικείμενο περιγραφής

• Άπειρα τα αντικείμενα. 
• κάτι στατικό π.χ κτίσμα, ενδυμασία , έργο τέχνης
• κάτι εξελισσόμενο πχ. ενέργεια, γεγονός, φαινόμενο

Σκοπός

γενικός στόχος : ακριβής απόδοση ενός αντικειμένου κλπ..

• ικανοποίηση ανάγκης για έκφραση κι επικοινωνία (λογοτεχνική περιγραφή) 
• διατύπωση επιστημονικής άποψης με σαφήνεια 
• εξυπηρέτηση κοινωνικών ή προσωπικών αναγκών καθημερινότητα

Πού;

λογοτεχνικά έργα, επιστημονικά έργα, σχολικά βιβλία, Τύπος, διαφήμιση, μικρές αγγελίες, ενημερωτικά φυλλάδια, επίσημα έγγραφα (δικόγραφα, συμβόλαια) , πρακτικοί οδηγοί…

Γλώσσα και ύφος

Από το πιο απλό ως το πιο επίσημο

Μεθόδευση περιγραφής

Οι λεπτομέρειες ιεραρχούνται ανάλογα με το σκοπό της περιγραφής.

Παράθεση λεπτομερειών

Με παραγωγικό τρόπο δηλαδή από την παρουσίαση της γενικής εικόνας στην παρουσίαση των επιμέρους λεπτομερειών 

•     από πάνω προς τα κάτω ή αντίστροφα
•   από έξω προς τα μέσα 
•   από δεξιά προς τα αριστερά ή το αντίστροφο 
•   από μακριά κοντά ή το αντίστροφο

Βασικό γνώρισμα περιγραφής

Η ακρίβεια και η σαφήνεια 

•   δεν εξαρτώνται από το πλήθος των λεπτομερειών
•  Οι λεπτομέρειες πρέπει να επαρκούν , για να εξυπηρετούν τον επιδιωκόμενο σκοπό 
•  Σε κείμενα με πρακτικούς σκοπούς π.χ. η ανάγκη ακριβούς και σαφούς έκφρασης είναι πολύ μεγάλη [π.χ συμβόλαιο]

    Ενεργητική παθητική σύνταξη 

• Ενεργητική σύνταξη προβάλλεται το πρόσωπο ή το πράγμα που ενεργεί , δηλαδή το υποκείμενο 
• Παθητική σύνταξη προβάλλεται η ενέργεια του ρήματος. Επιλέγεται συνήθως όταν το ποιητικό αίτιο είναι άγνωστο ή δεν είναι σημαντικό ή εννοείται εύκολα ή είναι γενικό κι αόριστο.

Γλώσσα της περιγραφής

Χρήση επιθέτων

• αποδίδουν στα αντικείμενα σταθερές ή προσωρινές ιδιότητες
• προσδίδουν ζωντάνια παραστατικότητα
• εκφράζουν κρίσεις ή άποψη ή συναισθήματα του προσώπου που κάνει την περιγραφή
• υπερτονίζουν ή καλύπτουν ή αποδυναμώνουν γνωρίσματα του περιγραφόμενου αντικειμένου.
• Προσδιορίζουν μεταξύ άλλων ποσότητα, χρώμα, μέγεθος, κατάσταση.

Κυριολεκτική(δηλωτική) ή μεταφορική (συνυποδηλωτική) χρήση της γλώσσας

Εξαρτάται από τον επιδιωκόμενο σκοπό του κειμένου και το είδος του

·   Κυριολεκτική χρήση σε :επίσημα έγγραφα, πληροφοριακά κείμενα, επιστημονικά κείμενα, ρεπορτάζ, δελτία καιρού, λήμματα εγκυκλοπαίδειας [αντικειμενική περιγραφή]

•        Μεταφορική χρήση σε : καθημερινό προφορικό λόγο, λογοτεχνία , διαφήμιση,  δημοσιογραφικό λόγο [για εντυπωσιασμό , πρόκληση ενδιαφέροντος, δημιουργία εντυπώσεων], ιδιαίτερο τρόπο επικοινωνίας ομάδων [π.χ. γλώσσα των νέων] [υποκειμενική περιγραφή]
• 
  

Στράτη Μυριβήλη, Ζωή εν τάφω

Γενικά η χρήση μεταφορών 

• ανατρέπει την μονοτονία της κυριολεξίας
• ο λόγος γίνεται πρωτότυπος, εκφραστικός , ζωντανός.  

Το σχόλιο και η οπτική γωνία στην περιγραφή

Όταν η περιγραφή είναι υποκειμενική περιέχει και σχόλια που

·         άλλοτε είναι άμεσα

·         άλλοτε είναι έμμεσα

Η οπτική γωνία καθορίζεται από

·         την συναισθηματική φόρτιση απέναντι στο αντικείμενο της περιγραφής

·         τον τρόπο σκέψης  , τον χαρακτήρα

·         από το σκοπό που επιδιώκει

·         από την θέση του στο χώρο [π.χ, περιγραφή τοπίου]

ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗΣ

Περιγραφή χώρου κτηρίου	Αντικειμενικά: πληροφορίες για τη θέση , τις διαστάσεις κλπ Υποκειμενικά: εντυπώσεις, συναισθήματα, ατμόσφαιρα ιδέες, απόψεις Θέση στο χώρο [πού;]  στο χρόνο [πότε;] πώς [εξωτερική και εσωτερική εμφάνιση, υλικά κατασκευής, μέγεθος κά] , συναισθήματα-εντύπωση-σκέψεις
Περιγραφή προσώπου/ατόμου	Τυπικά χαρακτηριστικά, ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, στοιχεία χαρακτήρα[αρετές , προτερήματα, απόψεις , προτιμήσεις,..] , κλίσεις, ενδιαφέροντα, συνήθειες, τρόποι συμπεριφοράς στο στενό και ευρύτερο περιβάλλον, κρίσεις και σκέψεις για το άτομο αυτό
Περιγραφή ζωγραφικού πίνακα ή άλλου έργου τέχνης	Γενικό χαρακτηριστικό [πχ. εντυπωσιακό, επιβλητικό, αριστούργημα..] γενικές πληροφορίες [δημιουργός, χρόνος κατασκευής, τόπος, κατάσταση , ιστορική πορεία] υλικά, τεχνοτροπία, μέγεθος, τι παριστάνει / τι απεικονίζει, συμβολισμοί του έργου, αξιολογικές κρίσεις/ κριτική/ αισθητικές παρατηρήσεις, σύγκριση του έργου με άλλα του ίδιο καλλιτέχνη ή αντίστοιχα άλλων. Απόψεις και κρίσεις , συναισθήματα που προκαλεί
Περιγραφή της λειτουργίας ενός αντικειμένου	Υλικό , μέρη και εξαρτήματα, τρόπος λειτουργίας με σειρά, είδη και μορφές του
Περιγραφή της διαδικασίας…	Ουσιαστικά είναι κείμενο οδηγιών βήμα βήμα για την κατασκευή και την χρήση του αντικειμένου.

Ιστορία του Μεσαιωνικού και του Νεότερου Κόσμου 565- 1815, σελ 156

Πηγές

Γεράσιμος Μαρκαντωνάτος , Λογοτεχνικοί και Φιλολογικοί όροι 

Νικήτας Παρίσης, Λεξικό Λογοτεχνικών όρων

Έκφραση Έκθεση Ά Λυκείου [Βιβλίο μαθητή]

Διαδίκτυο: ΚΕΓ, Γένη Λόγου/ Περιγραφή